Χαμηλές πτήσεις καταγράφονται στις επενδύσεις με τα στοιχεία να δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει να διανύσει ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να γεφυρώσει το επενδυτικό χάσμα με την Ευρώπη. Παρά την αύξηση των τελευταίων ετών και τα κονδύλια του Ταμείου Ανάπτυξης, η χώρα μας, με ποσοστό επενδύσεων 15,3% του ΑΕΠ της το 2024, απέχει 6 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο της ΕΕ και βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις.
Έλλειψη ρευστότητας, υψηλό κόστος δανεισμού και καθυστέρηση στην εκταμίευση κονδυλίων επιβαρύνουν το επενδυτικό κλίμα
Τα στοιχεία για το ΑΕΠ του α’ τριμήνου έδειξαν ρυθμό ανάπτυξης 2,2% αλλά πτώση των επενδύσεων σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του 2024 κατά 3,2%, καταγράφοντας τη χειρότερη επίδοση των τελευταίων ετών. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι σε σύγκριση με το τελευταίο τρίμηνο του 2024, η πτώση φθάνει το 6,1%, την ώρα μάλιστα που οι επενδύσεις του Ταμείου Ανάπτυξης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Τα στοιχεία αυτά χτυπούν το καμπανάκι για την επίτευξη του στόχου του προϋπολογισμού που προβλέπει αύξηση επενδύσεων φέτος κατά 8,4%.
Σημειώνεται ότι οι επενδυτικοί στόχοι για το 2024 και το 2025 έχουν αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω. Ο ρυθμός αύξησης για το 2024 περιορίστηκε στο 4,5% από 6,7% που είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό, ενώ για το 2025 οι προσδοκίες ψαλιδίζονται στο 8,4% από 14,4% που προέβλεπε το αρχικό Πρόγραμμα Σταθερότητας. Η έλλειψη ρευστότητας, το υψηλό κόστος δανεισμού και η καθυστέρηση στην εκταμίευση των κονδυλίων προς τον ιδιωτικό τομέα επιβαρύνουν το επενδυτικό κλίμα.
Κίτρινες κάρτες από ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για την Ελλάδα, επισημαίνει πέντε βασικά εμπόδια που αναστέλλουν την επενδυτική δραστηριότητα:
1. Ρυθμιστική αβεβαιότητα και υψηλό ενεργειακό κόστος: Πάνω από το 90% των επιχειρήσεων εντοπίζουν αυτούς τους παράγοντες ως βασικούς ανασταλτικούς μηχανισμούς.
2. Ελλειψη δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού: Ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις αδυνατούν να βρουν καταρτισμένο προσωπικό.
3. Δυσκολίες χρηματοδότησης: Αν και έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό των ελληνικών – κυρίως μικρομεσαίων – επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας παραμένει υψηλό. Η πρόσβαση σε μη τραπεζική χρηματοδότηση και ιδιωτικά επιχειρηματικά κεφάλαια παραμένει περιορισμένη.
4. Χρονοβόρες δικαστικές και αδειοδοτικές διαδικασίες: Οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για την επίλυση νομικών αντεγκλήσεων κατά τη διάρκεια διαγωνισμών σε συνδυασμό με τις αργές διαδικασίες αδειοδότησης και μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας οδηγούν σε σημαντικές καθυστερήσεις κρίσιμων επενδύσεων ειδικά σε υποδομές.
5. Ελλειψη συντονισμού στη δημόσια διοίκηση: Δεν υπάρχει καλή συνεργασία και συντονισμός ανάμεσα σε φορείς του Δημοσίου, ειδικά σε επενδύσεις που επηρεάζουν και εξαρτώνται από διαφορετικά υπουργεία και φορείς.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, αυτά τα προβλήματα λειτουργούν και ως ανάχωμα για την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Η εικόνα στο Ταμείο Ανάκαμψης παραμένει προβληματική. Παρότι έχει εκταμιευτεί το 59% των προβλεπόμενων πόρων, μόλις το 35% των στόχων και οροσήμων έχει εκπληρωθεί. Η Κομισιόν προειδοποιεί πως αν δεν επιταχυνθεί η υλοποίηση, η Ελλάδα κινδυνεύει να μην αξιοποιήσει έγκαιρα τους πόρους. Οι προθεσμίες ολοκλήρωσης του Ταμείου Ανάκαμψης είναι δύο:
- 31η Αυγούστου 2026 για ορόσημα και στόχους.
- 31η Δεκεμβρίου 2026 για να λάβουν τα κράτη – μέλη τις πληρωμές.
Αυξημένοι εθνικοί πόροι
Η κυβέρνηση επιχειρεί να αναχαιτίσει την κάμψη ενισχύοντας τους εθνικούς πόρους για δημόσιες επενδύσεις κατά 500 εκατ. ευρώ ετησίως. Ωστόσο, το μέτρο δεν αρκεί για να αντιστρέψει την τάση, καθώς η πραγματική επενδυτική κόπωση έχει βαθύτερα, διαρθρωτικά αίτια. Τα προβλήματα προσβασιμότητας σε κεφάλαια, ο κατακερματισμός αρμοδιοτήτων και η διοικητική ακαμψία αποτελούν χρόνια βαρίδια.
Ο ΟΟΣΑ
Από την πλευρά του, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι θα αυξηθούν σημαντικά οι επενδύσεις, παρά τη διεθνή αβεβαιότητα λόγω των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Συγκεκριμένα προβλέπει αύξηση των επενδύσεων κατά 9,3% φέτος και 8,1% το 2026 (έναντι 7,8% και 7,3% της Κομισιόν αντίστοιχα). Ομως θεωρεί ότι η περαιτέρω ενίσχυσή τους είναι πρόκληση – κλειδί για τη διατήρηση ισχυρής αναπτυξιακής πορείας και τη μείωση του δημοσίου χρέους.
Για τον λόγο αυτό εισηγείται μεταρρυθμίσεις, όπως η περαιτέρω βελτίωση του διοικητικού πλαισίου, ώστε να γίνει περισσότερο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα, εφαρμογή μέτρων για τους εργαζομένους, για την κατάρτισή τους, ώστε να μειωθεί η αναντιστοιχία εκπαίδευσης με ζητούμενες δεξιότητες από την αγορά εργασίας.
Συστάσεις
Η Κομισιόν σημειώνει ότι είναι σημαντικό να επιταχυνθεί η εφαρμογή των προγραμμάτων συνοχής και τονίζει ότι «η ενδιάμεση αναθεώρηση προσφέρει ευκαιρίες για την επιτάχυνση της προόδου και την καλύτερη αντιμετώπιση των στρατηγικών προτεραιοτήτων της ΕΕ που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα, την άμυνα, τη στέγαση, την ανθεκτικότητα των υδάτων και την ενεργειακή μετάβαση».
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
