Με ολοένα γοργότερους ρυθμούς χάνει έδαφος το «ζεστό χρήμα» έναντι των ψηφιακών πληρωμών, την ώρα που τεχνολογικοί κολοσσοί και πλατφόρμες εκτός ΕΕ διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι συναλλάσσονται οικονομικά. Ο ρόλος των τελευταίων ανησυχεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η οποία προετοιμάζεται εδώ και αρκετά χρόνια να εκδώσει αυτό που αποκαλεί ψηφιακό ευρώ.
Ο στόχος της ΕΚΤ είναι να δώσει στους Ευρωπαίους συνεχή πρόσβαση στα μετρητά σε έναν ψηφιακό κόσμο
«Ο ρόλος των μετρητών θα μειωθεί σημαντικά αν δεν παράσχουμε ένα ψηφιακό ισοδύναμο», δήλωσε ο Πιέρο Τσιπολόνε, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, προειδοποιώντας ότι «αν δεν δράσουμε, θα αποτύχουμε να εκπληρώσουμε την ευθύνη μας ως κεντρική τράπεζα απέναντι στους ανθρώπους που υπηρετούμε».
Το ψηφιακό ευρώ δεν έχει σκοπό να ταρακουνήσει την παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά και δεν πρόκειται να το κάνει, αναφέρει το Euronews. Ο στόχος της ΕΚΤ είναι να δώσει στους Ευρωπαίους συνεχή πρόσβαση στα μετρητά σε έναν ψηφιακό κόσμο, να προστατεύσει την ιδιωτική ζωή και να διασφαλίσει το μέλλον του ενιαίου νομίσματος. Με απλά λόγια, η ΕΚΤ θέλει να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη θα εξακολουθεί να έχει επιλογή.
Προστασία των μετρητών στην ψηφιακή εποχή
Σύμφωνα με τη στόχευση της ΕΚΤ, το ψηφιακό ευρώ θα διατηρήσει τον ρόλο του ρευστού στην ψηφιακή εποχή, εξασφαλίζοντας ασφαλείς και χωρίς αποκλεισμούς πληρωμές. Έτσι θα ενισχυθεί η οικονομική αυτονομία της Ευρώπης και θα προστατευτεί η νομισματική κυριαρχία της ευρωζώνης.
Σε όλη την ευρωζώνη όλο και περισσότεροι πληρώνουν με κάρτες, κινητά τηλέφωνα και εφαρμογές, ενώ τα μετρητά παίζουν ολοένα μικρότερο ρόλο στην καθημερινή ζωή. Για την ΕΚΤ, αυτή η ψηφιακή στροφή θέτει ένα σοβαρό ερώτημα. Πώς διατηρούμε τον ρόλο του ευρώ που διατίθεται στην αγορά σε έναν κόσμο όπου τα μετρητά εξαφανίζονται. Έρχεται λοιπόν το ψηφιακό ευρώ να αντιμετωπίσει ακριβώς αυτή την αλλαγή στις συνήθειες, καθώς είναι σχεδιασμένο να λειτουργεί όπως τα μετρητά αλλά σε ηλεκτρονική μορφή.
«Ο κύριος λόγος για την έκδοσή του είναι να διατηρηθούν τα οφέλη των μετρητών στην ψηφιακή εποχή», δήλωσε τον περασμένο μήνα ο Τσιπολόνε τονίζοντας ότι «για να γίνει αυτό, πρέπει να συμπληρώσουμε τα μετρητά με μια ψηφιακή μορφή τους».
Τα μετρητά είναι καθολικά αποδεκτά, δεν χρειάζεσαι τραπεζικό λογαριασμό, δεν υπάρχουν κρυφές χρεώσεις και το ιστορικό των πληρωμών παραμένει ιδιωτικό – όχι της τράπεζας, της τεχνολογικής εταιρείας ή του εμπόρου. Αντιθέτως, οι περισσότερες ψηφιακές πληρωμές σήμερα διεκπεραιώνονται μέσω τραπεζών και ιδιωτικών εταιρειών.
Οι «παίκτες» εκτός Ευρώπης
Οι κάρτες είναι εύχρηστες, αλλά κάθε συναλλαγή περνάει μέσα από ιδιωτικά δίκτυα που παρακολουθούν δεδομένα, επιβάλλουν προμήθειες στους εμπόρους και αποκλείουν άτομα που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό ή δεν είναι εξοικειωμένα με την τεχνολογία.
«Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στην Ευρώπη είναι ότι μη ευρωπαϊκοί τρόποι πληρωμών καλύπτουν το κενό που αφήνει η μείωση της χρήσης μετρητών», προειδοποιεί ο Τσιπολόνε αναφερόμενος είτε σε αμερικανικές εταιρείες πληρωμών είτε για εφαρμογές που ανήκουν σε τεχνολογικούς κολοσσούς. Το ψηφιακό ευρώ, ωστόσο, θα εγγυάται πλήρη ιδιωτικότητα για offline πληρωμές και υψηλό βαθμό ιδιωτικότητας για online συναλλαγές.
Τους τελευταίους μήνες, η ΕΚΤ συμφώνησε στα τεχνικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να εγγυηθεί ότι οι ηλεκτρονικές ψηφιακές συναλλαγές σε ευρώ θα παρέχουν ακόμη υψηλότερα πρότυπα απορρήτου από τις τρέχουσες λύσεις ψηφιακών πληρωμών, ενώ θα εξακολουθούν να διασφαλίζουν την ισχυρή προστασία του τελικού χρήστη έναντι της απάτης.
Βάσει αυτού, το ευρωσύστημα θα χρησιμοποιήσει μέτρα τελευταίας τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της ψευδωνυμοποίησης, του κατακερματισμού και της κρυπτογράφησης δεδομένων, για να διασφαλίσει ότι δεν θα είναι σε θέση να συνδέσει απευθείας τις ψηφιακές συναλλαγές σε ευρώ με συγκεκριμένους χρήστες.
Ψηφιακό ευρώ: Γιατί το χρειάζονται οι Ευρωπαίοι
Σύμφωνα με τον Τσιπολόνε, χωρίς ψηφιακό ευρώ, η ΕΚΤ κινδυνεύει να χάσει τον κεντρικό ρόλο της στις καθημερινές συναλλαγές των πολιτών. Μεταξύ 2019 και 2024, το ποσοστό χρήσης μετρητών στις πληρωμές στην ευρωζώνη μειώθηκε δραματικά, από 68% σε 40% σε όγκο και από 40% σε 24% σε αξία.
«Η αδυναμία χρήσης ρευστού στις διαδικτυακές συναλλαγές ή στις ψηφιακές πληρωμές στο σημείο πώλησης στερεί από τον καταναλωτή την ελευθερία να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα εξοφλήσει», τόνισε ο ίδιος.
Η ΕΚΤ φοβάται επίσης ότι θα χάσει τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο το χρήμα ρέει στην οικονομία. Ένα ψηφιακό ευρώ θα εξασφάλιζε ότι το χρήμα της κεντρικής τράπεζας παραμένει κυρίαρχο στην καθημερινή ζωή – είτε ψωνίζετε στο διαδίκτυο, είτε στέλνετε χρήματα σε έναν φίλο, είτε πληρώνετε λογαριασμούς.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, σχεδόν 30% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να προτιμάει τα μετρητά ως μέσο πληρωμής. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει πάνω από 50% στην Αυστρία και σχεδόν 40% στην Ιταλία.
«Αν το δικαίωμα που έχουν έως τώρα οι Ευρωπαίοι, να χρησιμοποιούν χρήμα που εκδίδεται από την κεντρική τράπεζα σε ολόκληρη την Ένωση, δεν μπορεί να ασκηθεί ψηφιακά – ειδικά καθώς η χρήση φυσικών μετρητών μειώνεται – το θεμέλιο στο οποίο στηρίζεται θα αρχίσει να ραγίζει», ανέφερε ο οικονομολόγος Φίλιπο Ταντέι από την Goldman Sachs την περασμένη εβδομάδα.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι στο σημερινό κατακερματισμένο τοπίο πληρωμών, χωρίς ένα δημόσιο ψηφιακό νόμισμα, η ρευστότητα του ευρώ μπορεί να πληγεί. «Αν η ΕΕ δεν δημιουργήσει το ψηφιακό ευρώ, κινδυνεύουμε να κυριαρχήσουν τα ιδιωτικά χρήματα και τα ξένα συστήματα συναλλαγών, κάτι που θα καταστήσει το χρήμα της κεντρικής τράπεζας αδύναμο», τόνισε.
Πώς θα λειτουργεί το ψηφιακό ευρώ
Οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό ευρώ μέσω ενός ψηφιακού πορτοφολιού, το οποίο πιθανότατα θα παρέχεται είτε από την τράπεζά τους είτε από μια δημόσια αρχή. Οι πληρωμές θα είναι άμεσες, δωρεάν και θα γίνονται online και offline, το ίδιο εύκολα όσο οι ανέπαφες συναλλαγές.
Τα χρήματα θα μπορούν να φορτώνονται είτε από τραπεζικό λογαριασμό είτε με ρευστό και θα υπάρχουν όρια αναλήψεων ώστε να αποφευχθούν μαζικές εκροές από τις τραπεζικές καταθέσεις. Η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να παρακολουθεί αγορές ή προσωπικά δεδομένα.
Ένα ψηφιακό ευρώ θα έχει πάντα την ίδια αξία με ένα ευρώ σε μετρητά, προσφέροντας μια άνευ ρίσκου εναλλακτική λύση έναντι των εμπορικών ψηφιακών πληρωμών. Ωστόσο, μην περιμένετε να κατεβάσετε το ψηφιακό πορτοφόλι ακόμα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται ακόμα στη φάση προετοιμασίας, η οποία θα διαρκέσει έως τον Οκτώβριο του 2025. Στη συνέχεια, θα αποφασιστεί αν το εγχείρημα θα προχωρήσει.
Ακόμα κι αν εγκριθεί, η διάθεση του ψηφιακού ευρώ θα απαιτήσει χρόνο. Η ΕΚΤ αναμένει ότι η φάση ανάπτυξης θα διαρκέσει από δύο έως τρία χρόνια, οπότε ένα ρεαλιστικό παράθυρο εκκίνησης είναι μεταξύ 2027 και 2029.
