Στο μικροσκόπιο του ΟΟΣΑ βρίσκονται οι αγροτικές πολιτικές που ακολουθήθηκαν στις χώρες μέλη του κατά το 2022 – 24, αλλά και την τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2023 – 27 εφαρμογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), εκτιμώντας ότι αν και η στήριξη προς την γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει υψηλή, έχει μειωθεί σε σχέση με την αγροτική παραγωγή.
Την ίδια στιγμή σε κρίσιμη καμπή βρίσκεται η ευρωπαϊκή γεωργία, καθώς σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ παρατηρείται στασιμότητα στην αγροτική ανάπτυξη, παρά τις υψηλές επιδοτήσεις.
Ο συνολικός δείκτης στήριξης προς τους παραγωγούς στην ΕΕ υπολογίζεται σε 17% του ακαθάριστου αγροτικού εισοδήματος την περίοδο 2022-2024
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, που δημοσιεύονται στην ετήσια έκθεσή του για το 2025, η συνολική στήριξη προς τον αγροτικό τομέα στις 54 χώρες παραμένει σε υψηλά επίπεδα, αγγίζοντας κατά μέσο όρο σε 842 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως κατά την περίοδο 2022-24.
Αν και αυτό το ποσό είναι περίπου 20% υψηλότερο από τα μέσα επίπεδα που παρατηρήθηκαν μεταξύ 2015-2019, λίγο πριν από την πανδημία COVID-19, ωστόσο ως ποσοστό της συνολικής αγροτικής παραγωγής βαίνει μειούμενο.
Συνολική στήριξη στη γεωργία
Επιβράδυνση της ευρωπαϊκής γεωργίας
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως αναφέρει η έκθεση του ΟΟΣΑ, αν και η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) εξακολουθεί να αποτελεί τον βασικό μηχανισμό παρέμβασης, ωστόσο η παραγωγικότητα μειώνεται και η καινοτομία υποχωρεί.
Ειδικότερα, η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ σημειώνει ότι η ευρωπαϊκή γεωργία κινείται πιο αργά από όσο χρειάζεται για να γίνει πραγματικά βιώσιμη, ενώ οι μικροί παραγωγοί δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με τις αυξανόμενες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Αν και η ΚΑΠ (2023-2027) επικεντρώνεται στη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα και τη δίκαιη μετάβαση, ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των κρατών-μελών να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τις εθνικές στρατηγικές τους και να συνδέσουν τις περιβαλλοντικές φιλοδοξίες με ρεαλιστικά οικονομικά κίνητρα για τους αγρότες. Σημειώνει δε, ότι η πρόκληση για την επόμενη περίοδο είναι να μετατοπιστούν οι δαπάνες από επιδοτήσεις εισοδήματος σε επενδύσεις γνώσης, έρευνας και πράσινης τεχνολογίας.
Δημόσιες δαπάνες για γενικές υπηρεσίες προς τη γεωργία
Τι δείχνουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ (2025), ο συνολικός δείκτης στήριξης προς τους παραγωγούς στην ΕΕ υπολογίζεται σε 17% του ακαθάριστου αγροτικού εισοδήματος (Gross Farm Receipts) την περίοδο 2022-2024. Πρόκειται επί της ουσίας, για μείωση σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όπου η στήριξη ξεπερνούσε το 30%.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία στην έκθεση, η αξία της αγροτικής παραγωγής στην ΕΕ για το 2024 εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 440 δισ. ευρώ, με ετήσια αύξηση περίπου 2,5% σε ονομαστικούς όρους.
Την ίδια στιγμή, η ΕΕ παραμένει καθαρός εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2023, οι εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων ανήλθαν σε περίπου 230 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές ήταν γύρω στα 170 δισ. ευρώ, με θετικό εμπορικό ισοζύγιο περίπου στα 60 δισ. ευρώ.
Η έκθεση παρουσιάζει στοιχεία και για τον προγραμματισμένο προϋπολογισμό της ΚΑΠ (2023 – 27), όπου το 72% αφορά ενισχύσεις εισοδήματος, το 23% σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και το 5% σε αγορές και παρεμβάσεις κρίσης.
Οι δαπάνες για περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% των άμεσων πληρωμών, ενώ για γνώση και καινοτομία ανέρχονται στο 0,6% της αξίας της παραγωγής, ελαφρώς πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο (0,5%), αλλά χαμηλότερα από το 1% που ίσχυε στις αρχές του 2000.
Μείωση επενδύσεων
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι επενδύσεις σε συστήματα καινοτομίας και προγράμματα αγροτικής κατάρτισης, σύμφωνα με την έκθεση, υποχωρούν ως ποσοστό της αξίας παραγωγής, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα.
Ειδικότερα, κατά μέσο όρο, μεταξύ 2022 και 2024, δαπανήθηκαν 112 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως για γενικές υπηρεσίες με σκοπό τη βελτίωση της συνολικής απόδοσης του τομέα, ποσό που αντιστοιχεί στο 2,4% της αξίας της αγροτικής παραγωγής, από 4,7% το 2000-02.
Από αυτό, η χρηματοδότηση για συστήματα αγροτικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS) αντιπροσώπευε το 22% του συνόλου, το δεύτερο μεγαλύτερο είδος γενικών υπηρεσιών μετά τις υποδομές.
Ωστόσο, μόλις το 0,5% της αξίας παραγωγής κατευθύνεται πλέον σε συστήματα γνώσης και καινοτομίας, ποσοστό σχεδόν στο μισό σε σχέση με πριν από 25 χρόνια.
Διασύνδεση εμπορίου και περιβάλλοντος
Ένα από τα βασικά θέματα της φετινής έκθεσης είναι η διασύνδεση μεταξύ εμπορίου και περιβάλλοντος. Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι, παρότι το παγκόσμιο αγροδιατροφικό εμπόριο έχει αυξηθεί θεαματικά από τη συμφωνία του ΠΟΕ για τη γεωργία το 1995, οι αγροτικές πολιτικές εξακολουθούν να δημιουργούν παραμορφώσεις στις αγορές. Παράλληλα, οι περιβαλλοντικοί στόχοι και οι εμπορικές ρυθμίσεις συνδέονται πλέον στενότερα από ποτέ.
«Η ανάπτυξη του εμπορίου έχει ξεπεράσει την ανάπτυξη της παραγωγής και η γεωργία ενσωματώνεται ολοένα και περισσότερο στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, με πολλά προϊόντα να διασχίζουν πλέον τα σύνορα πολλές φορές πριν φτάσουν στους καταναλωτές», επισημαίνεται στην έκθεση, υπογραμμίζοντας ότι οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι το εμπόριο δεν θα έχει κόστος για το νερό, τον αέρα, τα δάση και τη βιοποικιλότητα.
Τα μέτρα που σχετίζονται με το εμπόριο και αφορούν τη βιωσιμότητα των γεωργικών και διατροφικών συστημάτων βρίσκονται σε άνοδο, με το 60% των μέτρων που προσδιορίζονται στην έκθεση να εισήχθησαν μετά το 2018. Οι εμπορικές συμφωνίες εξελίσσονται επίσης: ένας αυξανόμενος αριθμός από αυτές περιλαμβάνει περιβαλλοντικές διατάξεις και ορισμένες αρχίζουν να περιλαμβάνουν διατάξεις που σχετίζονται ειδικά με βιώσιμα διατροφικά συστήματα.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΟΣΑ καλεί τις κυβερνήσεις – και ειδικά την ΕΕ – να μειώσουν τις πιο στρεβλωτικές μορφές στήριξης, όπως οι ενισχύσεις που βασίζονται στις τιμές αγοράς, να επενδύσουν περισσότερο στην καινοτομία και στην πράσινη μετάβαση της γεωργίας αλλά και να υποστηρίξουν πιο στοχευμένα προγράμματα για μικρούς και ευάλωτους παραγωγούς.
Πηγή: ot.gr
