Στα νησιά του Αιγαίου τα ξενοδοχεία άνοιξαν φέτος με λιγότερο προσωπικό απ’ όσο χρειάζονταν. Στα εργοτάξια της Αττικής οι εργολάβοι ανεβάζουν τα ημερομίσθια χωρίς να βρίσκουν εργάτες και στις αγροτικές περιοχές οι παραγωγοί περιμένουν εργάτες που δεν φτάνουν ποτέ. Το παράδοξο της ελληνικής οικονομίας του 2025 είναι ότι η ανεργία υποχωρεί στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009, ενώ οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού διευρύνονται, αγγίζοντας πολλούς από τους κλάδους που στηρίζουν την ανάπτυξη και τα δημόσια έσοδα της χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι, παρά την αποκλιμάκωση των κενών θέσεων σε κάποιους τομείς, η αγορά εργασίας παραμένει «σφιχτή» ειδικά στον τουρισμό και την οικοδομή. Ο ΟΟΣΑ προσθέτει μία ακόμη διάσταση, καθώς στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, το κόστος εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 8,7% σε ετήσια βάση, αντανακλώντας τόσο τις αυξήσεις μισθών όσο και τη δυσκολία κάλυψης θέσεων. Σε αυτή την εικόνα, η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει ότι οι «εμφανιζόμενες ελλείψεις» αποτελούν πλέον έναν από τους βασικούς περιοριστικούς παράγοντες της οικονομίας.
Κενές θέσεις στον τουρισμό
Ο τουρισμός είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Για τη σεζόν του 2025 εκτιμήσεις αναφέρουν 80.000 κενές θέσεις σε ξενοδοχεία και εστίαση. Μάγειρες, σερβιτόρους, καμαριέρες, τεχνικούς υποστήριξης, ακόμη και ναυαγοσώστες. Πολλές επιχειρήσεις στράφηκαν σε εργαζομένους από το εξωτερικό, άλλες βελτίωσαν παροχές διαμονής και σίτισης, ενώ αρκετές αναγκάστηκαν να λειτουργήσουν με μειωμένο προσωπικό.
Για τη σεζόν του 2025 εκτιμήσεις αναφέρουν 80.000 κενές θέσεις σε ξενοδοχεία και εστίαση
Τα πραγματικά κενά ενδέχεται να είναι μεγαλύτερα και στην πραγματικότητα να προκαλούν επιπτώσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών και στην αξία της τουριστικής εμπειρίας. Κάθε κενή θέση δεν είναι απλώς απώλεια παραγωγής, είναι και απώλεια φορολογητέου εισοδήματος, ασφαλιστικών εισφορών και, τελικά, ενός τμήματος της φορολογικής βάσης της τουριστικής οικονομίας.
Έργα που «κολλάνε»
Έρευνες καταγράφουν αύξηση στην απασχόληση του κλάδου άνω του 5% στο πρώτο τρίμηνο του 2025, αλλά ταυτόχρονα και σοβαρές ελλείψεις σε εργάτες. Σε μεγάλο τμήμα της αγοράς, ειδικά σε έργα σε τουριστικές περιοχές, τα ημερομίσθια για ανειδίκευτους εργάτες έχουν φτάσει σε επίπεδα που μέχρι πριν λίγα χρόνια τα έπαιρναν έμπειροι τεχνίτες.
Με δεδομένο ότι η κατασκευαστική δραστηριότητα είναι από τους κεντρικούς πυλώνες της ανάπτυξης, οι ελλείψεις προσωπικού στον κλάδο δεν περιορίζουν μόνο το ΑΕΠ, αλλά και τα φορολογικά έσοδα που σχετίζονται με εισόδημα, ΦΠΑ και ασφαλιστικές εισφορές.
Αγροτική παραγωγή
Στην αγροτική οικονομία και τη μεταποίηση, το πρόβλημα ίσως ειναι βαθύτερο. Δεδομένα από μελέτες μετανάστευσης εργατων δείχνουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται περίπου 360.000 ξένους εργαζόμενους για να καλύψει θέσεις σε γεωργία, τουρισμό και κατασκευές, αλλά έχει εξασφαλίσει περίπου το ένα τέταρτο. Αυτό μεταφράζεται σε πίεση για την ολοκλήρωση συγκομιδών, στη δυσκολία συγκράτησης των τιμών τροφίμων και τελικά σε κίνδυνο αποσταθεροποίησης κρίσιμων τμημάτων της παραγωγικής αλυσίδας.
Η εικόνα δεν περιορίζεται στα παραδοσιακά επαγγέλματα. Η ζήτηση για ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από την προσφορά. Οι ελλείψεις σε ειδικότητες τεχνολογίας, ενεργειακής αναβάθμισης και διαχείρισης δεδομένων είναι δομικό προβλημα.
Η Ελλάδα τοποθετείται ανάμεσα στις χώρες που πρέπει να επενδύσουν περισσότερο σε επανακατάρτιση, ώστε η περιορισμένη προσφοράς να μην αποτελέσει φρένο στις επενδύσεις των επόμενων ετών.
Το φορολογικό πρόβλημα
Όσο περισσότερο διαπιστώνεται ότι η οικονομία αναπτύσσεται με ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό, τόσο πιο ορατό γίνεται ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο αναπτυξιακό είναι και φορολογικό.
Η φορολογητέα βάση της εργασίας διευρύνεται όταν δημιουργούνται νέες θέσεις, οι εργαζόμενοι αμείβονται καλύτερα και οι εργασιακές σχέσεις είναι καθαρές και δηλωμένες.
Σε κλάδους με χιλιάδες κενές θέσεις, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, το Δημόσιο χάνει έσοδα από μισθωτή εργασία και εισφορές. Σε κλάδους με υποδηλωμένη ή περιστασιακή απασχόληση, όπως η αγροτική γη, το έλλειμμα είναι διπλό με χαμηλότερη παραγωγικότητα και χαμηλότερα φορολογικά έσοδα.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, στις αναλύσεις της, τονίζει ότι η καλή πορεία των φορολογικών εσόδων το 2024–2025 στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της απασχόλησης και στη βελτίωση των εισοδημάτων. Αν ο αριθμός των εργαζομένων σταθεροποιηθεί χαμηλότερα από τις ανάγκες της οικονομίας, τα σενάρια αυτά γίνονται πιο εύθραυστα.
Τρόποι αντίδρασης
Οι συμφωνίες με τρίτες χώρες για εποχική ή εξειδικευμένη εργασία και οι καμπάνιες επαναπατρισμού Ελλήνων του εξωτερικού, με βασικό κίνητρο τη μείωση του φόρου εισοδήματος κατά 50% για επτά έτη, δείχνουν τον βαθμό στον οποίο το κράτος αντιμετωπίζει πλέον την ανάγκη κάλυψης των κενών θέσεων ως στρατηγική στόχευση.
Η εικόνα της ελληνικής αγοράς εργασίας το 2025 δεν είναι μονοδιάστατη. Υπάρχει πρόοδος, μείωση ανεργίας, αύξηση μισθών, καλύτερη εποχική κάλυψη, αλλά υπάρχει και η οικονομία που δεν μπορεί να αναπτυχθεί απεριόριστα χωρίς ανθρώπους.
Αυτό το όριο δεν είναι απλώς αναπτυξιακό. Είναι και δημοσιονομικό, καθώς η σταθερότητα των εσόδων εξαρτάται από την εργασία όσο και από την κατανάλωση και την παραγωγή. Η επόμενη διετία θα δείξει αν η Ελλάδα θα καταφέρει να διευρύνει το εργατικό της δυναμικό, είτε μέσω προσέλκυσης είτε μέσω κατάρτισης, ώστε οι κλάδοι που σήμερα «στενάζουν» να μπορέσουν να στηρίξουν την ανάπτυξη της οικονομίας.
Πηγή: OT
