Από το μάτι της… βελόνας πέρασαν οι αγορές παγκοσμίως καθόλη τη διάρκεια του 2023, κλείνοντας ένα επεισοδιακό έτος σε ένα κλίμα ευφορίας, το οποίο αφήνει μια καλή παρακαταθήκη για το επόμενο. Παρακαταθήκη όμως και όχι συνθήκες, καθώς η μεγάλη αλλαγή του παγκόσμιου μείγματος πολιτικής παραμένει ακόμη ως προσδοκία, και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί βεβαιότητα, όπως συμφωνούν οι περισσότεροι αναλυτές.
Άλλωστε, βασικό μέτρο της πορείας των αγορών διεθνώς είναι ο αμερικανικός S&P 500, ο οποίος επανήλθε από τη χειρότερη χρονιά της τελευταίας δεκαετίας, το 2022, για να ολοκληρώσει το 2023 ανοδικά, με κέρδος πάνω από 20%. Η πορεία για τους επενδυτές δεν ήταν πάντα μια ομαλή όμως. Τα περισσότερα από τα κέρδη της αγοράς ήρθαν στις αρχές του 2023.
Και μπορεί οι περισσότεροι αναλυτές να έβλεπαν κατάρρευση αγορών, σε ένα περιβάλλον αυξημένου κόστους δανεισμού, γεωπολιτικών εντάσεων και επίμονου πληθωρισμού, τίποτα από όλα αυτά δεν επιβεβαιώθηκε. Ούτε και με την απροσδόκητη τραπεζική κρίση από τον πάλαι ποτέ ελβετικό κολοσσό Credit Suisse και τις περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ, η οποία δοκίμασε τους επικεφαλής των αρχών παγκοσμίως σε ένα περιβάλλον μεγάλων αβεβαιοτήτων.
Λίγο αργότερα όμως ήρθε το «αόρατο χέρι» της Τεχνητής Νοημοσύνης, δημιουργώντας νέες προσδοκίες για την τεχνολογική επανάσταση που βιώνει ο κόσμος. Και μια επανάσταση πάντα βρίσκει φιλόδοξους επενδυτές που αναζητούν τις ευκαιρίες της γενιάς, τροφοδοτώντας τις κορεσμένες αγορές που προσπαθούσαν να βρουν τον βηματισμό τους.
Όχι μόνο ανέκαμψαν δραματικά, αλλά οι κλάδοι υψηλής ανάπτυξης, κυκλικής τεχνολογίας, τηλεπικοινωνιών και καταναλωτικής διακριτικής ευχέρειας ήταν οι τομείς με τις κορυφαίες επιδόσεις του S&P 500 του έτους. Οι αμυντικοί τομείς, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, της υγειονομικής περίθαλψης και των βασικών καταναλωτών, ήταν οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις το 2023. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι μετοχές τεχνολογίας “Magnificent 7″—Apple, Amazon, Alphabet, Nvidia, Meta Platforms, Microsoft και Tesla έχουν υπερδιπλασιάσει τα κέρδη του S&P 500 φέτος.
Οι εκπλήξεις που επιφύλαξε το 2023 για τις αγορές
Ήρθε λοιπόν η ώρα για τους απανταχού αναλυτές να ανατρέξουν και να εκτιμήσουν σε ποιο βαθμό το 2023 ήταν σύμφωνο με τις προσδοκίες ή έφερε πολλές εκπλήξεις. Και σύμφωνα με την BNP Paribas οι εκπλήξεις δεν ήταν λίγες.
Σύμφωνα με την γαλλική τράπεζα, η πρώτη, η δυναμική και πολύ σημαντική, ήταν η μείωση του πληθωρισμού. Ο γενικός πληθωρισμός μειώθηκε πολύ σημαντικά χάρη στην επίδραση της βάσης, τη μείωση των τιμών της ενέργειας, αλλά και τον πυρήνα του πληθωρισμού. Και αυτό είναι κάτι, φυσικά, που οι κεντρικές τράπεζες καλωσορίζουν.
Δεύτερη μεγάλη έκπληξη, ήταν ο βαθμός της νομισματικής αυστηροποίησης, μεγαλύτερος από ό,τι αναμενόταν στην αρχή του έτους. Και κατά καιρούς, αυτό έχει προκαλέσει τεράστια αστάθεια στις αγορές κρατικών ομολόγων. Ιδιαίτερα συνέβη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου τον Σεπτέμβριο, οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων στη 10ετή λήξη έφτασαν το 5%, δημιουργώντας μεγάλη νευρικότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές παγκοσμίως.
Μία ακόμη έκπληξη ήταν ότι οι επενδυτές σε ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία έχουν διατηρήσει την ψυχραιμία τους, ακόμη και όταν ήρθαν αντιμέτωποι με ένα γεωπολιτικό σοκ στη Μέση Ανατολή. Αυτό αποδόθηκε στην ανθεκτικότητα της οικονομίας των ΗΠΑ καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όπου η ανάπτυξη στην πραγματικότητα συνέχισε να εκπλήσσει προς τα πάνω.
Έτσι, οδηγούμαστε στην τέταρτη έκπληξη, την ανθεκτικότητα της αμερικανικής οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός συγκλίνει πίσω στον στόχο χωρίς να δημιουργήσει μεγάλη αύξηση στο ποσοστό ανεργίας ή χωρίς να προκαλέσει ύφεση. Αυτά είναι, φυσικά, πολύ καλά νέα για τις ΗΠΑ, αλλά και καλά νέα για την παγκόσμια οικονομία και τη ζώνη του ευρώ αρχικά, δεδομένων των στενών οικονομικών σχέσεων μεταξύ τους.
Τραπεζική Κρίση
Η σταθερότητα και οι ισχυρές επιδόσεις των αγορών προς το 2024 είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο μια τραπεζική κρίση ταρακούνησε τις αγορές την άνοιξη του 2023. Σε διάστημα μόλις λίγων εβδομάδων, οι αυξανόμενες απώλειες στις επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα, η απότομη πτώση της αξίας των χαρτοφυλακίων ομολόγων και οι επενδύσεις σε εμπορικά ακίνητα, σε συνδυασμό με τις επιθετικές αναλήψεις τραπεζικών καταθέσεων, προκάλεσαν την κατάρρευση των Silvergate Bank, Silicon Valley Bank, Signature Τράπεζα και First Republic Bank.
Μια ευρύτερη και βαθύτερη τραπεζική κρίση πιθανότατα αποφεύχθηκε καθώς παρενέβη η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, με τη βοήθεια των JPMorgan και New York Community Bancorp, επίσης. Η κεντρική τράπεζα παρείχε δάνεια έκτακτης ανάγκης σε τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Και διαβεβαίωσε τους πελάτες των χρεοκοπημένων τραπεζών ότι θα ανακτούσαν πλήρως τις καταθέσεις τους ακόμη και αν υπερέβαιναν την ασφάλιση των 250.000 δολαρίων που εγγυάται η Federal Deposit Insurance Corporation.
Τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στις μη συστημικές τράπεζες των ΗΠΑ πυροδότησαν ένα έντονο κλίμα ανησυχίας και στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Η κατάρρευση της Credit Suisse προήλθε από συσσωρευμένα προβλήματα των τελευταίων ετών, που αφορούν τη νομιμοποίηση παράνομων εσόδων, σκάνδαλα κατασκοπείας, διαρροή προσωπικών δεδομένων πελατών και πτωχεύσεις επενδυτικών εταιρειών (Archegos και Greensill), όπου η τράπεζα είχε μεγάλη έκθεση και απώλεσε σημαντικά ποσά. Αναμφίβολα, η άμεση παρέμβαση των αρμόδιων εποπτικών αρχών οδήγησε στην εξαγορά της Credit Suisse από την UBS, με στόχο την άμεση εξομάλυνση των διαταραχών, περιορίζοντας δραστικά τις επιπτώσεις τόσο στο τραπεζικό σύστημα της Ελβετίας, όσο και στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον. Αποφεύχθηκε δηλαδή μια πτώχευση που θα δημιουργούσε τριγμούς και ενδεχομένως να μόλυνε και άλλα τραπεζικά ιδρύματα.
Ο ρόλος της ΑΙ
Ένα ακόμη γεγονός – ορόσημο του 2023 ήταν η πόρτα που άνοιξε την ευρεία χρήση της τεχνικής νοημοσύνης. Το ChatGPT και άλλα παραγωγικά προϊόντα και υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης κατέκλυσαν τον κόσμο φέτος και οι επενδυτές συνωστίστηκαν σε μετοχές με έκθεση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Φαίνεται αναπόφευκτο ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα διαδραματίσει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη μελλοντική οικονομία και οι επενδυτές φαίνεται να αναγνωρίζουν ότι η αγορά βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματα μιας μακροπρόθεσμης έκρηξης της τεχνολογίας AI.
Ο «χειμώνας της κρυπτογράφησης» του 2022 τελικά έφυγε στις αρχές του 2023, εκτοξεύοντας τις τιμές του Bitcoin στα ύψη 128% μέχρι σήμερα, καθώς οι επενδυτές αναμένουν την πιθανή κυκλοφορία του πρώτου spot Bitcoin ETF στις αρχές του 2024. Εκτός από τα ίδια τα κρυπτονομίσματα, το ράλι της αγοράς κρυπτονομισμάτων επεκτάθηκε σε μετοχές που σχετίζονται με κρυπτονομίσματα, όπως η MicroStrategy του επενδυτή Bitcoin (MSTR) και η εταιρεία εξόρυξης Bitcoin Cipher Mining Technologies (CIFR).
Πληθωρισμός και Επιτόκια
Οι μεγαλύτεροι παράγοντες που κίνησαν την αγορά το 2023 φαίνεται ότι ήταν ο πληθωρισμός και τα επιτόκια. Τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν το κόστος δανεισμού για τους καταναλωτές και τις εταιρείες, επιβαρύνοντας την οικονομική ανάπτυξη και την κερδοφορία. Οι εκτιμήσεις για ύφεση και πόνο στους δανειολήπτες, ήταν κυρίαρχες καθόλη τη διάρκεια του έτους.
Άλλωστε, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναγκάστηκε να αρχίσει επιθετικά να αυξάνει τα επιτόκια, ξεκινώντας από τον Μάρτιο του 2022, σε μια εκστρατεία για τη μείωση του αυξανόμενου πληθωρισμού. Το 2023, οι επενδυτές είδαν σημάδια ότι η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής της Fed απέδωσε καρπούς, περιορίζοντας την άνοδο του πληθωρισμού χωρίς —τουλάχιστον μέχρι στιγμής— να πυροδοτήσει ύφεση.
Ο ετήσιος πληθωρισμός του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) κορυφώθηκε στο 9,1% τον Ιούνιο του 2022, αλλά είχε ήδη μειωθεί στο 6,4% τον Ιανουάριο του 2023. Αυτή η πτωτική τάση συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, μειώνοντας τον πληθωρισμό σε μόλις 3,2% τον Οκτώβριο.
Στο ίδιο μοτίβο και η Ευρωζώνη, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να φτάνει σε ιστορικά υψηλά το κόστος δανεισμού της. Όμως σε αυτήν την περίπτωση, όπως αναφέρει και η JP Morgan, η συνέπεια ήταν λίγο πολύ σύμφωνη με τις προσδοκίες. Οι πολύ κακές επιδόσεις ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ. Στην πραγματικότητα, η ζώνη του ευρώ βρισκόταν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους σε κατάσταση στασιμότητας ή οιονεί στασιμότητας.
Μία ακόμη εξέλιξη, η οποία ήταν σύμφωνη με τις προσδοκίες, είναι η νομισματική μετάδοση, δηλαδή η μετάδοση υψηλότερων επιτοκίων στην οικονομία μέσω τραπεζικών πιστώσεων, τόσο σε επίπεδο ζήτησης, όπου η ζήτηση έχει μειωθεί, αλλά και σε όρους προσφοράς, όπου οι τράπεζες έχουν υιοθετήσει πιο προσεκτική στάση όσον αφορά τη χορήγηση πιστώσεων.
Οι αγορές αναμένουν πλέον ότι την άνοιξη του επόμενου έτους, η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην πρώτη μείωση επιτοκίων. Και αυτή είναι μια άποψη που στην πραγματικότητα συμμεριζόμαστε. Άρα σημαίνει ότι για την ευρωζώνη, ο συνδυασμός των ΗΠΑ να επιτύχουν μια ήπια προσγείωση, η πτώση του πληθωρισμού και η προοπτική χαμηλότερων επιτοκίων, είναι ένας πολλά υποσχόμενος συνδυασμός εξελίξεων.
Τα 15 ορόσημα του 2023
1) Η Κίνα εγκατέλειψε την πολιτική zero-Covid
2) Το χρέος των ΗΠΑ ξεπέρασε τα 31 τρισ.
3) Τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ
4) Ο κινέζος πρόεδρος Xi Jinping επανεκλέχθηκε για τρίτη φορά
5) Το OpenAI λάνσαρε το GPT-4
6) Η UBS απέκτησε την Credit Suisse
7) Η LVMH έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή εταιρεία που ξεπέρασε τα 500 δισ. σε αποτίμηση
8) Ο ΠΟΥ ήρε τον συναγερμό της πανδημίας
9) Ο Κάρολος ΙΙΙ στέφθηκε Βασιλιάς του Ηνωμένου Βασιλείου
10) Η αμερικανική κυβέρνηση ήρε το όριο χρέους
11) Το αργό πετρέλαιο έκανε ένα ράλι ανόδου 20% μέσα σε ένα μήνα
12) Η Hamas επιτέθηκε στο Ισραήλ
13) Η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου βρέθηκε πάνω από το 5% για πρώτη φορά από το 2007
14) Ο χρυσός κατέρριψε τα ιστορικά υψηλά του
15) Ο πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής έχασε τη θέση του
