Αλυσιδωτές επιπτώσεις στην αγορά ενέργειας της Ευρώπης αναμένεται να έχει o σφοδρός βομβαρδισμός της Ρωσίας κατά των υποδομών φυσικού αερίου της Ουκρανίας ενόψει του χειμώνα, καθώς η Ουκρανία θα αντλεί περισσότερο καύσιμο από τους δυτικούς γείτονές της.
Μπορεί η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου να μπαίνει στον χειμώνα σχετικά «χαλαρή», χάρη στην άνοδο των παγκόσμιων προμηθειών LNG, ωστόσο, σύμφωνα με το Reuters η αυξημένη ζήτηση αερίου από την Ουκρανία θα απαιτούσε από την Ευρώπη να ενισχύσει τις εισαγωγές LNG, ωθώντας τις τιμές υψηλότερα.
Γιατί συμβαίνει αυτό όμως;
Παραδοσιακά, η Ουκρανία εξήγαγε αέριο προς την Ευρώπη, μεταφέροντας ρωσικό καύσιμο βάσει μεγάλου συμβολαίου διαμετακόμισης που αντιστοιχούσε σε περίπου 5% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ το 2024 και απέφερε σημαντικά έσοδα στο Κίεβο.
Η ροή αυτή σήμαινε πως το δίκτυο αποθηκών και αγωγών της Ουκρανίας αρχικά είχε αποφύγει ρωσικά πλήγματα, όμως αυτό άλλαξε όταν η συμφωνία διαμετακόμισης έληξε την 1η Ιανουαρίου 2025.
Έτσι, η Ουκρανία σήμερα, πέρα από την εγχώρια παραγωγή της -που έφτασε περίπου τα 19 bcm πέρυσι- εισάγει αέριο μέσω διασυνδετήριων αγωγών από την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σλοβακία. Έχει επίσης αρχίσει να χρησιμοποιεί αγωγούς μέσω των Βαλκανίων για να εισάγει μικρούς όγκους LNG που εκφορτώνονται στην Ελλάδα και την Κροατία.
Μισοάδειες αποθήκες
Ωστόσο, την Παρασκευή, η Μόσχα εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη επίθεσή της στις ουκρανικές υποδομές αερίου από την αρχή του πολέμου, η οποία, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της κρατικής εταιρείας πετρελαίου και αερίου Naftogaz, προκάλεσε κρίσιμες ζημιές σε εγκαταστάσεις. Ακολούθησαν επιπλέον πλήγματα το Σαββατοκύριακο σε υποδομές παροχής αερίου για πολίτες.
Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό τα πλήγματα έχουν πλήξει την εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου της Ουκρανίας. Ωστόσο, σύμφωνα με το Reuters, μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από το μεγάλο πλήγμα του Μαρτίου που μείωσε την παραγωγή πάνω από το 1/3.
Την ίδια στιγμή η Ουκρανία σπεύδει να αναπληρώσει τις αποθήκες πριν από την έλευση του χειμώνα, όταν η ζήτηση για θέρμανση απογειώνεται. Μπορεί η χώρα να λειτουργεί τη μεγαλύτερη υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου στην Ευρώπη, -χωρητικότητας 31 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm)- ωστόσο αυτή τη στιγμή διαθέτει μόνο το 42% της χωρητικότητας, σύμφωνα με την Έρισα Πάσκο, αναλύτρια φυσικού αερίου στην Energy Aspects. Το νούμερο αυτό περιλαμβάνει περίπου 4,7 bcm στρατηγικών αποθεμάτων που είναι δυσκολότερο να αξιοποιηθούν, πρόσθεσε.
Αν οι τρέχουσες ζημιές στην παραγωγή της Ουκρανίας είναι σε παρόμοια κλίμακα με του περσινού χειμώνα, η χώρα πιθανότατα θα χρειαστεί να αυξήσει τις εισαγωγές από τους Ευρωπαίους μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου σε 2,1 έως 4,1 bcm, από προηγούμενη εκτίμηση 1,5 bcm, σύμφωνα με την Πάσκο.
«Η πλήρωση των αποθηκών είναι πολύ κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο και η Ουκρανία πιθανότατα θα λάβει περισσότερα προληπτικά μέτρα αυτόν τον χειμώνα, δεδομένων των συνεχών επιθέσεων στις υποδομές φυσικού αερίου της», δήλωσε η Πάσκο.
Η Ευρώπη πιέζεται
Έτσι, συνεχίζει το Reuters, η ισχυρότερη ζήτηση από την Ουκρανία θα αυξήσει την πίεση στη γειτονική ευρωπαϊκή αγορά αερίου, η οποία έχει υποστεί δραματικό μετασχηματισμό μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022.
Οι ρωσικές εξαγωγές αερίου προς την Ευρώπη κατέρρευσαν από πάνω από 150 bcm το 2021, ή 45% των συνολικών εισαγωγών, σε 52 bcm, ή 19%, το 2024, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ. Η ΕΕ εξετάζει τρόπους για τον πλήρη τερματισμό των ρωσικών εισαγωγών έως το 2027.
Η ταχεία αυτή μεταβολή οδήγησε σε ισχυρό σοκ τιμών ενέργειας στην Ευρώπη, καθώς η ήπειρος έσπευσε να εισαγάγει μεγάλους όγκους ακριβότερων φορτίων LNG.
Στους πρώτους εννέα μήνες του 2025, οι εισαγωγές LNG της Ευρώπης αυξήθηκαν κατά 27% σε 108 bcm, εκ των οποίων τα φορτία από τις ΗΠΑ αντιστοιχούσαν σε 63%, σύμφωνα με στοιχεία του think tank Bruegel.
Η άνοδος των εισαγωγών LNG υπήρξε κρίσιμη για την αναπλήρωση των αποθεμάτων πριν από τον χειμώνα. Τα αποθέματα της ΕΕ βρίσκονταν στο 83% της χωρητικότητας τότε, χαμηλότερα από το 93% την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία του κλαδικού φορέα Gas Infrastructure Europe.
Έτσι, η εντατικοποίηση των ρωσικών επιθέσεων κατά των ουκρανικών υποδομών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας εγκυμονεί πραγματικούς κινδύνους για την ουκρανική οικονομία και τον πληθυσμό καθώς μπαίνει ο χειμώνας. Ο αντίκτυπος των πληγμάτων θα γίνει αισθητός και στην Ευρώπη.
