Η τεχνητή νοημοσύνη έχει κατορθώσει μέχρι στιγμής να αυξάνει την αξία των μετοχών των αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών. Η λέξη «φούσκα» ακούγεται όλο και περισσότερο, καθώς οι μετοχές των αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών καταγράφουν ουρανομήκεις αποτιμήσεις. Και πλέον, η ανησυχία για μια «διόρθωση» έχει γίνει σχεδόν βεβαιότητα.
Σύμφωνα με αναλυτές, αν αυτή η «φούσκα» σκάσει, η ύφεση που θα προκαλέσει δεν θα επηρεάσει μόνο τις ΗΠΑ, αλλά την παγκόσμια οικονομία.
Προειδοποιήσεις και δεδομένα
Η εικόνα θυμίζει την εποχή πριν από την κατάρρευση της αγοράς κατοικίας την περίοδο 2007-2009, εξαιτίας των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου. Οι προειδοποίησεις έρχονται από παντού: από επικεφαλής τραπεζών έως το ΔΝΤ. Οι «επενδυτές» που έκαναν λεφτά στοιχηματίζοντας ενάντια στα ομόλογα ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου έχουν λάβει ήδη θέσεις, επισημαίνει ο Economist.
To πρώτο καμπανάκι ήταν η πρόσφατη εβδομαδιαία πτώση του δείκτη τεχνολογικών μετοχών Nasdaq. Ταυτόχρονα, ο κυκλικά προσαρμοσμένος δείκτης τιμής-κερδών του δείκτη μετοχών S&P 500, που προωθείται από τους τεχνολογικούς γίγαντες των «μεγαλοπρεπών επτά», έχει φτάσει σε επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί τελευταία φορά κατά τη διάρκεια της άνθησης των dotcom.
Οι επενδυτές έχουν μεγάλες προσδοκίες και στοιχηματίζουν ότι οι τεράστιες δαπάνες για την τεχνητή νοημοσύνη θα αποδώσουν. Τα νούμερα όμως είναι το μεγάλα, που προκαλούν αντίστοιχα μεγάλη ανησυχία. Η τράπεζα JPMorgan Chase επισημαίνει ότι, για να επιτύχουν οι εταιρείες απόδοση 10% στις κεφαλαιουχικές δαπάνες τεχνητής νοημοσύνης που προβλέπονται έως το 2030, θα χρειαστούν συλλογικά 650 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα από την τεχνητή νοημοσύνη. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με περισσότερα από 400 δολάρια ετησίως από κάθε χρήστη iPhone.
Κι ύστερα, η ιστορία έχει δείξει ότι τόσο υψηλές προσδοκίες συχνά διαψεύδονται στην αρχή από τις νέες τεχνολογίες. Παρά το γεγονός ότι στη συνέχεια αλλάξουν τον κόσμο.
Ύφεση εν όψει
Την ώρα που όλοι αναμένουν ότι, αργά ή γρήγορα, η φούσκα των τεχνολογικών μετοχών θα σκάσει, κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί για τις επιπτώσεις.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι είναι, μάλλον, ελάχιστες οι πιθανότητες μιας κρίσης σαν αυτές του παρελθόντος, οι κίνδυνοι είναι και μεγάλοι και πραγματικοί.
Η κρίση που προκάλεσε η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στα τέλη της δεκαετίας του 2000, τροφοδοτήθηκε από χρέη στις σε υψηλού κινδύνου δάνεια κατοικίας. Σήμερα, η εκτόξευση στην τεχνητή νοημοσύνη χρηματοδοτείται κυρίως από μετοχές. Όσο περισσότερο συνεχίζεται η άνθηση, τόσο πιο αδιαφανής γίνεται η χρηματοδότησή της. Και μια δραματική πτώση της χρηματιστηριακής αγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει μια μέχρι τώρα ανθεκτική παγκόσμια οικονομία σε ύφεση.
Η ρίζα του προβλήματος είναι ο Αμερικανός καταναλωτής. Οι μετοχές αντιπροσωπεύουν το 21% του πλούτου των νοικοκυριών της χώρας. Τα περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη ευθύνονται για σχεδόν το ήμισυ της αύξησης του πλούτου των Αμερικανών κατά το τελευταίο έτος. Και, καθώς τα νοικοκυριά έχουν γίνει πλουσιότερα, αποταμιεύουν λιγότερο από ό,τι πριν από την πανδημία.
Μια κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς θα αντιστρέψει αυτές τις τάσεις. Σύμφωνα με τον Economist, μια σημαντικά μετρήσιμη πτώση των μετοχών θα μείωνε την καθαρή αξία των αμερικανικών νοικοκυριών κατά 8%. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη περικοπή των καταναλωτικών δαπανών. Με βάση έναν εμπειρικό κανόνα, η οπισθοδρόμηση θα ανερχόταν στο 1,6% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό είναι αρκετό για να ωθήσει τις ΗΠΑ, όπου η αγορά εργασίας είναι αναιμική, σε ύφεση. Και αυτό με τη σειρά του θα φέρει μείωση των επενδύσεων στην τεχνητή νοημοσύνη, μεγάλο μέρος των οποίων πηγαίνει σε τσιπ που εισάγονται από την Ταϊβάν.
Το σοκ και η ασθενέστερη ζήτηση θα επεκταθούν και αλλού. Θα προκαλέσουν χαμηλή ανάπτυξη στην Ευρώπη και αποπληθωρισμό στην Κίνα, επιδεινώνοντας το πλήγμα των δασμών για τους εξαγωγείς. Επιπλέον, θα πληγούν και οι ξένοι επενδυτές που κατέχουν συνολικά αμερικανικές μετοχές αξίας 18 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο ρόλος της Fed και οι πολιτικές συνέπειες
Υπάρχει ένα θετικό στοιχείο σε όλα αυτά. Η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα (Fed) έχει ακόμα αρκετό περιθώριο να μειώσει τα επιτόκια για να ενισχύσει τη ζήτηση. Άλλες χώρες θα μπορούσαν να ανταποκριθούν με δημοσιονομικά μέτρα.
Ωστόσο, μια ύφεση θα αποκάλυπτε τρωτά σημεία στο σημερινό οικονομικό και γεωπολιτικό τοπίο. Θα αποδυνάμωνε περαιτέρω την ηγεμονία των ΗΠΑ, θα υπονόμευε κρατικούς προϋπολογισμούς και θα αύξανε τις τάσεις για μέτρα προστατευτισμού.
Χωρίς την άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης, η αμερικανική οικονομία θα έμενε όπως ήταν την άνοιξη: απειλούμενη από δασμούς, προβληματικούς θεσμούς και ολοένα μεγαλύτερη πολιτική αστάθεια. Αλλά μια ύφεση, θα μείωνε περαιτέρω την αξία του δολαρίου (έχει ήδη 8% φέτος) θα πλήξει κι άλλο την εικόνα της αμερικανικής οικονομίας.
Στον υπόλοιπο κόσμο, η ύφεση θα έθετε τις κυβερνήσεις με δημοσιονομικά προβλήματα σε δοκιμασία και θα απαιτούσε μέτρα. Οι κεντρικές τράπεζες θα υποχρεωθούν να μειώσουν τα επιτόκια, για να περιοριστεί το κόστος εξυπηρέτησης του τεράστιου χρέους του πλούσιου κόσμου, το οποίο ανέρχεται στο 110% του ΑΕΠ του. Αλλά και τα ελλείμματα θα διευρύνονταν, καθώς οι δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια αυξάνονταν και τα φορολογικά έσοδα μειώνονταν. Στις πιο ευάλωτες οικονομίες, οι δημοσιονομικοί φόβοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη διατήρηση ή ακόμη και την άνοδο των αποδόσεων των μακροπρόθεσμων ομολόγων. Έτσι, χώρες όπως η Γαλλία ή η Βρετανία θα δυσκολευθούν να δανειστούν για να τονώσουν τις οικονομίες τους.
Πλήγμα και στο εμπόριο
Αν οι Αμερικανοί ξοδεύουν λιγότερο, πλήττεται συνολικά το παγκόσμιο εμπόριο. Και αν στις ΗΠΑ εξαιτίας αυτού μειωνόταν το εμπορικό έλλειμμα, στον υπόλοιπο κόσμο θα πράγματα θα είναι πολύ δυσκολότερα.
Το πλεόνασμα της Κίνας σε μεταποιημένα αγαθά θα επιδεινωνόταν. Οι Ευρωπαίοι και Ασιάτες παραγωγοί, που ήδη έχουν πληγεί, θα πρέπει να ανταγωνιστούν ακόμη περισσότερο τα κινεζικά προϊόντα. Και αυτό, πιθανότατα θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερο προστατευτισμό. Και η αλυσίδα των συνεπειών θα μεγαλώσει.
• Με στοιχεία από τον Economist
