«Μία φούσκα την καταλαβαίνεις μόνο όταν σκάσει». Αρκετοί αποδίδουν τη φράση αυτή στον Άλαν Γκρίνσπαν, ο οποίος δέχθηκε κριτική για τη χαλαρή νομισματική πολιτική της Fed που οδήγησε στην κρίση τo 2000 από την απότομη διόρθωση των εταιρειών Ίντερνετ. Για αυτό η κρίση πήρε το όνομα dot-com.
Σήμερα το ερώτημα για το αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «φούσκα» αποκτά ένταση
Ωστόσο, σε ομιλία του στις 5 Δεκεμβρίου 1996, η χρήση της φράσης «irrational exuberance» («παράλογος ενθουσιασμός») αποτέλεσε ξεκάθαρη προειδοποίηση για υπερεκτίμηση των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Σήμερα, το ερώτημα για το αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «φούσκα» αποκτά ένταση.
Τεχνητή νοημοσύνη: Γιατί «φούσκα»;
Πρώτον, η κερδοφορία των εταιρειών στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης απέχει σε πολλές περιπτώσεις από τις ροές κεφαλαίου. Το ΔΝΤ ανέφερε ότι υπάρχει φόβος για φούσκα – μίλησε μάλιστα για ανοσία των αγορών στους κινδύνους. Ωστόσο, στην τελευταία του έκθεση εκτιμά πως δεν θα προκαλέσει συστημική κρίση, κατά το αντίστοιχο των dot-com το 2000.
Δεύτερον, οι αποτιμήσεις εταιρειών τεχνολογίας βρίσκονται σε επίπεδα που, με βάση ιστορικά δεδομένα, θεωρούνται «εντελώς εκτός γραμμής». Π.χ., ο δείκτης P/E για τις επτά κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας φτάνει σήμερα κατά μέσο όρο τις 70 φορές, ενώ στο αποκορύφωμα της φούσκας του 2000 ήταν περίπου 276 φορές.
Τρίτον, υπάρχει το αφήγημα ότι «αυτή τη φορά είναι διαφορετικά» – δηλαδή ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει ριζικά το οικονομικό τοπίο. Τέτοια αφήγηση αποτελεί συχνό στοιχείο των φουσκών του παρελθόντος.
Ωστόσο, υπάρχουν και διαφορές: οι σημερινές εταιρείες δεν είναι μόνο «ιδέα» αλλά διαθέτουν υπάρχουσες ροές εσόδων και λειτουργούν σε ώριμους κλάδους. Επιπλέον, η χρηματοδότηση δεν βασίζεται μαζικά σε μόχλευση όπως στην κρίση του 2008.
Από την άλλη πλευρά, οι προειδοποιήσεις πολλαπλασιάζονται: η Τράπεζα της Αγγλίας έκανε λόγο για «αυξανόμενο κίνδυνο απότομης διόρθωσης», λόγω υπερβολικής αισιοδοξίας στις εταιρείες AI.
Ρίσκο υπερβάλλουσας προσφοράς
Τι σημαίνει αυτό για την αγορά και την επένδυση; Η μεγάλη αύξηση κεφαλαιουχικών δαπανών (data centres, υποδομές, εξαγορές) δημιουργεί ρίσκο υπερβάλλουσας προσφοράς – όπως συνέβη με τις οπτικές ίνες στη φούσκα των dot-com.
Αν οι προσδοκίες για άμεσα κέρδη δεν εκπληρωθούν, οι επενδυτές μπορούν να αντιδράσουν γρήγορα – οδηγώντας σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία καθοδικής πορείας.
Ωστόσο, εφόσον οι εταιρείες είναι πιο ώριμες και έχουν καλύτερη επιχειρηματική βάση, η έκρηξη ενδέχεται να είναι πιο μετριασμένη από την κατάρρευση του 2000.
Η επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη μοιάζει να φέρει πολλά από τα χαρακτηριστικά μιας φούσκας – υπερβολικές αποτιμήσεις, έντονο αφήγημα, μαζική εισροή κεφαλαίων. Ταυτόχρονα, όμως, έχει και στοιχεία που τη διαχωρίζουν. Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το «σκάσιμο» θα έρθει, πότε, και με τι ένταση – ή αν θα εξελιχθεί ως ομαλή αναπροσαρμογή. Στον χρηματοπιστωτικό κόσμο του σήμερα, η φράση του Greenspan παραμένει προειδοποιητική υπενθύμιση: οι φούσκες αναγνωρίζονται τελικά εκ των υστέρων.
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
