Ο διαβήτης και ο προδιαβήτης είναι καταστάσεις που επηρεάζουν πολλούς ανθρώπους. Ο διαβήτης επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να μεταφέρει τη ζάχαρη από την κυκλοφορία του αίματος και στα κύτταρα. Ειδικοί εξηγούν τι συμβαίνει στο σώμα σας, εάν πάσχετε από διαβήτη και καταναλώνετε ζάχαρη.
Η διαχείριση του διαβήτη απαιτεί προσοχή στην κατανάλωση ζάχαρης
Όσον αφορά τη διαχείριση του διαβήτη, υπάρχει αρκετή σύγχυση και παραπληροφόρηση σχετικά με το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να τρώτε. Παρόλο που το σώμα σας λειτουργεί διαφορετικά όταν πάσχετε από διαβήτη, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκλειστεί εντελώς από την διατροφή σας.
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης όταν έχετε διαβήτη αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα και μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους, θολή όραση και άλλα συμπτώματα. Εάν διαχειρίζεστε τον διαβήτη, πρέπει να προσέξετε τις μερίδες των ζαχαρούχων τροφίμων και να τις συνδυάζετε με πηγές φυτικών ινών, πρωτεΐνης και υγιεινών λιπαρών, στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.
Ειδικοί εξηγούν τι συμβαίνει στο σώμα σας όταν έχετε διαβήτη και τρώτε ζάχαρη. Παράλληλα, μοιράζονται στρατηγικές για να απολαμβάνετε γλυκές λιχουδιές ενώ διαχειρίζεστε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Ζάχαρη: Από πού προέρχεται και πώς επηρεάζει το σώμα σας
Η ζάχαρη είναι ένας τύπος υδατάνθρακα που βρίσκεται στα τρόφιμα. Εκτός από την γλυκύτητας που προσδίδει, αποτελεί πηγή ενέργειας, με 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Η ζάχαρη βρίσκεται στα φυτά και μπορεί επίσης να παραχθεί τεχνητά σε ένα εργαστήριο.
Όταν μιλάμε για τη ζάχαρη στα τρόφιμα, συχνά χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
- Φυσικά σάκχαρα: Αυτά τα σάκχαρα υπάρχουν φυσικά στο ίδιο το τρόφιμο και δεν προστίθενται από τον κατασκευαστή. Για παράδειγμα, το γάλα είναι φυσικά γλυκό χάρη σε έναν τύπο ζάχαρης που ονομάζεται λακτόζη και ο πουρές μήλου χωρίς ζάχαρη περιέχει φρουκτόζη, ένα σάκχαρο που βρίσκεται στα μήλα.
- Προστιθέμενα σάκχαρα: Η ζάχαρη που προστίθεται σε ένα τρόφιμο κατά την επεξεργασία ή την παρασκευή θεωρείται προστιθέμενη ζάχαρη. Κοινά παραδείγματα προστιθέμενης ζάχαρης περιλαμβάνουν τη δεξτρόζη, τη σακχαρόζη, τη ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο, το μέλι, το σιρόπι σφενδάμου και συμπυκνωμένες μορφές φρούτων και λαχανικών. Για παράδειγμα, οι μπάρες δημητριακών συχνά γλυκαίνονται με μέλι ή ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο.
Τόσο τα φυσικά όσο και τα προστιθέμενα σάκχαρα είναι υδατάνθρακες και μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Είτε τρώτε ένα μήλο είτε ένα μπισκότο, το σώμα σας θα διασπάσει αυτά τα μόρια ζάχαρης σε γλυκόζη. Η βασική διαφορά είναι ότι οι φυσικές πηγές ζάχαρης περιέχουν επιπλέον θρεπτικά συστατικά, όπως φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα, που υποστηρίζουν τη γενική σας υγεία.
Πώς η ζάχαρη επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Κατά τη διάρκεια της πέψης, η ζάχαρη διασπάται σε γλυκόζη και απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος. Σε υγιή άτομα, χωρίς διαβήτη, το σώμα αντιδρά απελευθερώνοντας ινσουλίνη—μια ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά της γλυκόζης από την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα, μειώνοντας αποτελεσματικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Ωστόσο, στην περίπτωση του διαβήτη, η ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα επηρεάζεται. «Όταν καταναλώνεται ζάχαρη, ο άνθρωπος με διαβήτη είτε δεν έχει αρκετή ινσουλίνη για να μεταφέρει το σάκχαρο στα κύτταρα του για ενέργεια είτε τα κύτταρα του είναι ανθεκτικά στην ινσουλίνη, αναγκάζοντας το σάκχαρο να παραμείνει στην κυκλοφορία του αίματος αντί στα κύτταρα για ενέργεια, με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα», εξηγεί η Erin Palinski-Wade, διαιτολόγος με έδρα το Νιου Τζέρσεϊ.
Τι είναι η υπεργλυκαιμία και ποια είναι τα συμπτώματα
Με την πάροδο του χρόνου, τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα οδηγούν σε μια κατάσταση γνωστή ως υπεργλυκαιμία ή υψηλό σάκχαρο στο αίμα. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η υπεργλυκαιμία μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά συμπτωμάτων και καταστάσεων που απαιτούν ιατρική φροντίδα, όπως:
- νευρική βλάβη,
- αμφιβληστροειδοπάθεια,
- καρδιαγγειακές παθήσεις και άλλα.
Για άτομα με αδιάγνωστο διαβήτη, υπεργλυκαιμία είναι όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα νηστείας είναι μεγαλύτερα από 125 mg/dL ή όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι πάνω από 180 mg/dL, εντός δύο ωρών μετά το τελευταίο τους γεύμα.
Ένα «φυσιολογικό» επίπεδο σακχάρου στο αίμα σε άτομα χωρίς διαβήτη είναι μικρότερο από 99 mg/dL νηστείας και μικρότερο από 139 mg/dL, μετά από μια δοκιμασία ανοχής γλυκόζης δύο ωρών.
Για άτομα με διαβήτη, η υπεργλυκαιμία θεωρείται συνήθως ένα επίπεδο σακχάρου στο αίμα μεγαλύτερο από 180 mg/dL έως και δύο ώρες μετά το φαγητό, αν και αυτό μπορεί να διαφέρει ανά άτομο.
Πιθανά σημάδια υπεργλυκαιμίας περιλαμβάνουν:
- Συχνουρία
- Πονοκεφάλους
- Θολή όραση
- Αυξημένη δίψα
- Κόπωση
- Κακή επούλωση πληγών
- Απώλεια βάρους
- Δερματικές λοιμώξεις
Σύμφωνα με την Jill Weisenberger, M.S., CDCES, CHWC, FAND, διαιτολόγο με έδρα τη Βιρτζίνια, ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβετε εάν το σάκχαρο στο αίμα σας είναι πολύ υψηλό είναι μετρώντας τα επίπεδά σας ακριβώς πριν φάτε και ξανά δύο ώρες αργότερα.
Τι προκαλεί η ζάχαρη στο σώμα σας, εάν έχετε διαβήτη
«Είναι φυσιολογικό τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να αυξάνονται μετά την κατανάλωση τροφών με ζάχαρη ή άλλους υδατάνθρακες. Σε κάποιον χωρίς διαβήτη, το σάκχαρο στο αίμα παραμένει σε ένα υγιές εύρος.
Κάποιος με διαβήτη μπορεί να έχει αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα που παραμένουν στο υγιές εύρος ή να φτάσουν σε επίπεδα που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα τώρα ή στο μέλλον», αναφέρει η Weisenberger.
Ακολουθεί μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς η ζάχαρη μπορεί να επηρεάσει το σώμα σας εάν έχετε διαβήτη:
- Μπορεί να αντιμετωπίσετε υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα
- Μπορεί να αντιμετωπίσετε δυσκολία συγκέντρωσης και πονοκεφάλους
- Μπορεί να αισθανθείτε κόπωση, αυξημένη δίψα και συχνοουρία
- Μπορεί να έχετε θολή όραση
- Μπορεί να αντιμετωπίσετε αυξημένο κίνδυνο για πιο σοβαρές καταστάσεις υγείας
Μπορεί να αντιμετωπίσετε υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Επειδή ο διαβήτης επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να metaf;erei αποτελεσματικά τη γλυκόζη από την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα, η κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σε υψηλότερα επίπεδα ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι σε κάποιον χωρίς διαβήτη.
Εάν λαμβάνετε φάρμακα για τον διαβήτη, όπως ινσουλίνη ταχείας δράσης, το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας θα πρέπει να επανέλθει σε ένα φυσιολογικό εύρος εντός ενός κατάλληλου χρονικού πλαισίου, υποθέτοντας ότι η δοσολογία του φαρμάκου σας είναι σωστή.
Ωστόσο, εάν καταναλώσετε μεγάλη ποσότητα ζάχαρης ή η δόση ή η συνταγή του φαρμάκου σας δεν είναι ακριβώς κατάλληλη για τις ανάγκες σας, ενδέχεται να έχετε παρατεταμένα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα που μπορούν να προκαλέσουν άλλα προβλήματα υγείας.
Μπορεί να αντιμετωπίσετε δυσκολία συγκέντρωσης και πονοκεφάλους
Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλό σας. Όταν η γλυκόζη απλώς κυκλοφορεί στην κυκλοφορία του αίματος αντί να μεταφέρεται στα κύτταρα, ο εγκέφαλός σας δεν λαμβάνει την ενέργεια που χρειάζεται για να λειτουργήσει σωστά. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να δυσκολευτείτε να συγκεντρωθείτε ή να αντιμετωπίσετε πονοκεφάλους.
Η Weisenberger σημειώνει ότι συχνά οι ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι τα προβλήματα συγκέντρωσης ή οι πονοκέφαλοί τους σχετίζονται με υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, καθώς αυτά είναι κοινά συμπτώματα μιας ποικιλίας παθήσεων.
Μπορεί να αισθανθείτε κόπωση, αυξημένη δίψα και συχνοουρία
Η περίσσεια γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα σας μπορεί να καταπονήσει τα νεφρά σας. Σε υγιείς ανθρώπους, τα νεφρά παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση σταθερών επιπέδων σακχάρου στο αίμα χάρη σε ένα περίπλοκο σύστημα φιλτραρίσματος.
Ωστόσο, όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι πολύ υψηλά, αυτό το σύστημα μπορεί να υπερφορτωθεί, προκαλώντας τη διαρροή γλυκόζης στα ούρα. Αυτό προκαλεί την εισροή περισσότερου νερού στα ούρα, αλλοιώνοντας την κατάσταση ενυδάτωσης του σώματος. Κατά συνέπεια μπορεί να αισθάνεστε μεγαλύτερη δίψα ή να χρειάζεται να ουρείτε πιο συχνά.
Η Palinski-Wade σημειώνει ότι οι ασθενείς που έχουν καταναλώσει «μεγάλη ποσότητα πρόσθετης ζάχαρης με λίγη έως καθόλου πρωτεΐνη, λίπος ή φυτικές ίνες για να επιβραδύνουν την απορρόφηση μπορεί να παρουσιάσουν απότομη αύξηση του σακχάρου στο αίμα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, αυξημένη δίψα και αυξημένη ούρηση».
Μπορεί να έχετε θολή όραση
Έχετε παρατηρήσει ποτέ θολή όραση μετά από ένα γεύμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη; Η Weisenberger εξηγεί ότι αυτή η προσωρινή αλλαγή στην όραση οφείλεται σε αλλαγές υγρών που συμβαίνουν όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι αυξημένα.
Ευτυχώς, η γρήγορη διόρθωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μπορεί να επαναφέρει την όρασή σας στην κανονική της κατάσταση. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, τα ανεπαρκώς ελεγχόμενα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμη βλάβη στα μάτια, γνωστή ως διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Μπορεί να αντιμετωπίσετε αυξημένο κίνδυνο για πιο σοβαρές καταστάσεις υγείας
Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα περιστασιακά μπορεί να έχουν βραχυπρόθεσμες συνέπειες, όπως πονοκεφάλους, κόπωση, θολή όραση, αυξημένη δίψα και συχνουρία. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, τα σταθερά αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για σοβαρότερες παθήσεις υγείας, όπως:
- νευρική βλάβη,
- καρδιακές παθήσεις,
- μειωμένη όραση,
- νεφρική νόσο και άλλα.
«Μακροπρόθεσμα, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προκαλεί μια σειρά από χρόνια προβλήματα. Όταν υπάρχει περίσσεια ζάχαρης στο αίμα, μέρος αυτής της ζάχαρης θα προσκολληθεί σε διάφορα κύτταρα, επηρεάζοντας τα νεύρα, τα αιμοφόρα αγγεία και άλλα. Σκεφτείτε πού ταξιδεύει το αίμα – παντού στο σώμα – έτσι μακροχρόνια βλάβη μπορεί να συμβεί [οπουδήποτε] σε όλο το σώμα», λέει η Weisenberger.
Στρατηγικές για να απολαύσετε τη ζάχαρη εάν έχετε διαβήτη
Ενώ μπορεί να φαίνεται ότι η ζάχαρη είναι ο εχθρός, οι ειδικοί μας συμφωνούν ότι αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια. Τα άτομα με διαβήτη μπορούν σίγουρα να απολαύσουν τη ζάχαρη. Το κλειδί είναι να γνωρίζουν πώς αυτά τα τρόφιμα εντάσσονται στο συνολικό τους σχέδιο θεραπείας. Ακολουθούν μερικές στρατηγικές ειδικών που πρέπει να έχετε κατά νου εάν έχετε διαβήτη.
- Επικεντρωθείτε σε μια ισορροπημένη διατροφή με τα κατάλληλα μακροθρεπτικά συστατικά. «Στον διαβήτη, η ποσότητα των υδατανθράκων (συμπεριλαμβανομένης της ζάχαρης) που καταναλώνεται σε ένα γεύμα έχει τη μεγαλύτερη σημασία, επομένως η ζάχαρη θα πρέπει να κατανέμεται κατά τη διάρκεια της ημέρας και να μην καταναλώνεται όλη μαζί. Η κατανάλωση υδατανθράκων/ζάχαρης μαζί με μια καλή πηγή φυτικών ινών, άπαχης πρωτεΐνης και υγιεινών λιπαρών μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση πιο σταθερών επιπέδων σακχάρου στο αίμα», λέει η Palinski-Wade.
- Διατηρήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής. Η τήρηση ενός σταθερού προγράμματος διατροφής μπορεί να διευκολύνει τη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και τη διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής. Ενώ η νηστεία ή η παράλειψη γευμάτων μπορεί να είναι δελεαστική από την άποψη της απώλειας βάρους, αυτές οι συνήθειες γενικά δεν συνιστώνται για άτομα με διαβήτη, ειδικά εάν λαμβάνετε φάρμακα για τη διαχείριση της πάθησής σας.
- Μείνετε ενυδατωμένοι. «Η κατανάλωση νερού για να παραμείνετε ενυδατωμένοι μπορεί επίσης να βοηθήσει στην προώθηση υγιών επιπέδων σακχάρου στο αίμα», λέει η Palinski-Wade. Επικεντρωθείτε στην κατανάλωση ποτών χωρίς ή με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, όπως απλό ή ανθρακούχο νερό.
- Περιορίστε τα πρόσθετα σάκχαρα στη διατροφή σας. Οι Διατροφικές Οδηγίες 2020–2025 για τους Αμερικανούς συνιστούν τον περιορισμό της προστιθέμενης ζάχαρης σε όχι περισσότερο από το 10% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Αυτή η ποσότητα είναι για όλους, όχι μόνο για όσους πάσχουν από διαβήτη.
- Διαχειριστείτε τα επίπεδα άγχους. Η ύπαρξη υψηλών επιπέδων κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσει χάος στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Είτε σας αρέσει να κρατάτε ημερολόγια, να κάνετε γιόγκα ή θεραπεία, είναι σημαντικό να βρείτε τρόπους διαχείρισης του άγχους που μπορείτε να κάνετε τακτικά.
- Κινηθείτε. Όσον αφορά τη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα, η άσκηση είναι το κλειδί. Ακόμη και ένας σύντομος περίπατος μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, ειδικά μετά το γεύμα.
- Συνεργαστείτε με έναν ειδικό. Λαμβάνοντας υπόψη το ιατρικό σας ιστορικό και τον τρόπο ζωής σας, οι ειδικοί υγείας μπορούν να αναπτύξουν ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε αποτελεσματικά την πάθησή σας.
Εάν έχετε διαβήτη, η γνώση του τρόπου με τον οποίο η ζάχαρη επηρεάζει το σώμα σας είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της πάθησης. Επειδή ο διαβήτης επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να μεταφέρει γλυκόζη στα κύτταρα, η κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, δίψα και ούρηση.
Μπορεί επίσης να δυσκολέψει τη συγκέντρωση ή να προκαλέσει προσωρινές αλλαγές στην όραση. Τα καλά νέα είναι ότι μόνο και μόνο επειδή έχετε διαβήτη δεν σημαίνει ότι η ζάχαρη είναι απαγορευμένη.
Κατά την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν ζάχαρη, οι ειδικοί διατροφής συνιστούν να προσέχετε τις μερίδες, να περιορίζετε τα πρόσθετα σάκχαρα και να τα ενσωματώνετε σε ένα συνολικό ισορροπημένο γεύμα για να ελαχιστοποιήσετε τις απότομες μεταβολές του σακχάρου στο αίμα.
Η συνεργασία με έναν γιατρό μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα πλάνο διατροφής που θα σας βοηθήσει να επιτύχετε τους στόχους σας, χωρίς να στερηθείτε τα τρόφιμα που αγαπάτε.
