Η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως δήλωσε σε νεα συνέντευξή της ότι «διαφωνεί με τον όρο 13ωρο».
Το επιχείρημά της είναι ότι «όταν κανείς χρησιμοποιεί την έκφραση 13ωρο, αφήνει να εννοηθεί ότι όλοι θα δουλεύουν δεκατρείς ώρες κάθε μέρα της ζωής τους. Δεν είναι έτσι».
Πάλι καλά να λέμε, γιατί αυτό ίσχυε τον 19ο αιώνα. Τότε η δουλειά ήλιο με ήλιο ήταν κανόνας, όπως κανόνας ήταν και η δουλεία στις βαμβακοφυτείες του αμερικάνικου Νότου. Ενώ τώρα, ευτυχώς, όπως μας καθησυχάζει η υπουργός το 13ωρο δεν είναι παρά «μία δυνατότητα μόνο για πάρα πολύ συγκεκριμένες μέρες τον χρόνο. Πόσες; Μέχρι 37 ημέρες τον χρόνο. Άρα, δεν μιλάμε για 13ωρο όπως μιλάμε για 8ωρο. Το 8ωρο παραμένει».
Καταρχάς τις 37 (για την ακρίβεια 37,5) ημέρες τον χρόνο δεν τις λες και λίγες. Aντιστοιχούν σε περισσότερες από εφτά εργάσιμες εβδομάδες των 55 ωρών.
Υπενθυμίζεται ότι το 55ωρο είναι και με βάση τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγειας και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας το απόλυτο όριο της εργασιακής εξουθένωσης. Σύμφωνα με έρευνα σε 194 χώρες, όσοι εργάζονται 55 ώρες ή παραπάνω την εβδομάδα έχουν 35% περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό επεισόδιο και 17% περισσότερες πιθανότητες για ισχαιμικό επεισόδιο από όσους εργάζονται 35 με 40 ώρες την εβδομάδα. Καθώς παράλληλα αυξάνεται και το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης, αυξάνονται και οι πιθανότητες να αφήσεις τα κοκαλάκια σου στη δουλειά.
Δεύτερον, όπως διευκρινίζει σε αναλυτικό υπόμνημα η Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ), το 13ωρο μπορεί να επεκταθεί και σε περισσότερες από 37,5 ημέρες το χρόνο, αν η επιχείρηση αιτηθεί και λάβει ειδική άδεια υπέρβασης του ανωτάτου ορίου υπερωριών άνω των 150 ωρών ετησίως, όπως προβλέπει το άρθρο 6 του ν. 4808/2021 (νόμος Χατζηδάκη).
Οπισθοδρόμηση το 13ωρο
Ακόμα και αν διαφωνεί η κ. Κεραμέως, ο όρος «13ωρο» έχει καθιερωθεί στον δημόσιο διάλογο, εντός και εκτός Ελλάδας, ως δείγμα ιστορικής οπισθοδρομησης στα εργασιακά.
Η υπουργός επίσης διαφωνεί με τον όρο «εξαήμερη εργασία», αφού όπως λέει πρόκειται για «έκτακτη βάρδια», την οποία αξιοποίησε «μόλις το 0,1% των επιχειρήσεων» – όσες είναι συνεχούς λειτουργίας.
Μόνο που τα εξαήμερα, ακόμα και τα εφταήμερα δεν είναι εξαίρεση αλλά κανόνας σχεδόν για το σύνολο του τουριστικού τομέα τη περίοδο αιχμής, όπως γνωρίζουν στο «πετσί» τους οι εποχικοί εργαζόμενοι.
Για τη διευθέτηση χρόνο εργασίας, η υπουργός υποστήριξε ότι «θεσπίζει τη δυνατότητα για έναν εργαζόμενο γονέα να δουλεύει όλο τον χρόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, Δευτέρα με Πέμπτη, και Παρασκευή να μπορεί να είναι με το παιδί του. Σήμερα μπορεί να το κάνει μόνο για έξι μήνες». Μόνο που η τετραήμερη εργασία σημαίνει καθημερινά 10ωρα, που δεν υπολογίζονται ως υπερωρίες, αλλά «ανταλλάσσονται» με ρεπό, όποτε βολεύει τον εργοδότη.
Ο διευθυντής του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ Γιώργος Αργείτης, στο OT Forum της 89ης ΔΕΘ
Γ. Αργείτης – ΙΝΕ ΓΣΕΕ: Οι συνθήκες είναι ώριμες για μείωση του χρόνου εργασίας
Εν όψει της γενικής απεργίας της 1ης Οκτωβρίου, ο Γιώργος Αργείτης, καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, αναλύει τις επίμαχες διατάξεις του νέου εργασιακού νομοσχεδίου. Εξηγεί το πώς οι αρνητικές επιπτώσεις των διευρυμένων ωραρίων ξεπερνάνε τη σφαίρα της παραγωγής, και επηρεάζουν τη λεγόμενη «αναπαραγωγική εργασία», την υγεία, την οικογένεια, την κοινωνία, και το περιβόητο «δημογραφικο πρόβλημα», για το οποίο κατά τα άλλα τόσο κόπτεται η κυβέρνηση. Τέλος, μιλάει για το ώριμο αίτημα της μείωσης του χρονου εργασίας, που βρίσκει καθολική στήριξη από τους εργαζόμενους.
Εργασιακή εξουθένωση
- Τι φέρνει το νέο εργασικό νομοσχέδιο;
Η εισαγωγή ευέλικτων όρων στη διευθέτηση του χρόνου εργασίας από την κυβέρνηση με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο δεν είναι μια τεχνική ρύθμιση και ουδέτερη παρέμβαση. Αποτελεί πολιτική επιλογή που εξυπηρετεί τις ανάγκες εργοδοτικής ευελιξίας. Στην ουσία, η κυβέρνηση, διευρύνει τα περιθώρια για υπέρβαση του θεσμοθετημένου εργάσιμου χρόνου και εντατικοποίηση της απασχόλησης, αποδυναμώνοντας τα συλλογικά δικαιώματα και ενισχύοντας την ανισορροπία ισχύος υπέρ των εργοδοτών. Μια τέτοια κατεύθυνση δεν ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες για προστασία της υγείας, της οικογενειακής ζωής και της ισορροπίας μεταξύ προσωπικού και επαγγελματικού χρόνου, αλλά αναπαράγει ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στην εξουθένωση και την αποδυνάμωση των εργαζομένων.
Με βάση τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και της Metron Analysis, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν ότι μια 13ωρη ημερήσια απασχόληση θα είχε αρνητική επίδραση στην ψυχική και σωματική τους υγεία (58%), θα αύξανε το άγχος στην εργασία (49%) και θα έπληττε την οικογενειακή (53%) και κοινωνική τους ζωή (51%). Επιπλέον, το 53% θεωρεί ότι η παραγωγικότητά τους θα μειωνόταν, στοιχείο που δείχνει ότι η υπερεργασία δεν οδηγεί σε περισσότερη αποτελεσματικότητα, αλλά σε κόπωση και μείωση της απόδοσης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το 25% θεωρεί πως θα πληγεί και η ευρωστία των ίδιων των επιχειρήσεων, καθώς η υπερκόπωση του προσωπικού τελικά υπονομεύει τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή τους.
Το ακριβό τίμημα της υπερεργασίας
- Μα αν δουλεύουμε 13 ώρες σε έναν εργοδότη, δεν θα πληρωνόμαστε και καλύτερα;
Η παρουσίαση της 13ωρης ημερήσιας εργασίας ως ευκαιρία αύξησης εισοδήματος μέσω υπερωριών αποτελεί μια ιδεολογική κατασκευή που συγχέει την έννοια της εργασιακής αξιοπρέπειας με την υπερεκμετάλλευση. Πλήθος εμπειρικών ευρημάτων διεθνών μελετών, όπως και της προαναφερόμενης μελέτης, δείχνουν ότι η υπερεργασία μειώνει την παραγωγικότητα, αυξάνει τα εργατικά δυστυχήματα και προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία. Το «περισσότερη εργασία για περισσότερα χρήματα» είναι μια βραχυπρόθεσμη αυταπάτη: ο εργαζόμενος εισπράττει πρόσκαιρα κάτι παραπάνω, αλλά σε βάθος χρόνου καταβάλλει υψηλότερο τίμημα σε υγεία, οικογενειακή ζωή και κοινωνική συμμετοχή.
Επίσης, η προβολή της υπερωριακής εξάντλησης ως «ευκαιρία» εισοδήματος ουσιαστικά σημαίνει ότι το κράτος και οι εργοδότες μετακυλίουν το βάρος της ακρίβειας και των χαμηλών μισθών στον εργαζόμενο. Αντί για αυξήσεις μισθών και πολιτικές στήριξης, η πολιτική επιλογή είναι δούλεψε περισσότερο, μέχρι εξάντλησης. Έτσι, η εκμετάλλευση γίνεται «ατομική επιλογή».
Η υπερεργασία σκοτώνει… τα όνειρα για οικογένεια
- Οι 8 στους 10 νέους δηλώνουν ότι τα ωράρια όπως είναι σήμερα λειτουργούν αποτρεπτικά για τη δημιουργία ή τη διεύρυνση της οικογένειας. Τι σημαίνει αυτό για το δημογραφικό;
Η συζήτηση για το δημογραφικό δεν μπορεί να αγνοεί τις συνθήκες εργασίας. Όταν η καθημερινότητα καθορίζεται από εξαντλητικά ωράρια και υπερεργασία, η προοπτική δημιουργίας ή διεύρυνσης οικογένειας γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Η πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και της Metron Analysis είναι αποκαλυπτική: το 62% των εργαζομένων δηλώνει ότι ο σημερινός χρόνος εργασίας αποτελεί εμπόδιο για τη δημιουργία και τη διεύρυνση της οικογένειας. Το ποσοστό εκτινάσσεται στο 79% στις ηλικίες 18–29, δηλαδή στους νέους που υποτίθεται ότι βρίσκονται στην αρχή της παραγωγικής και οικογενειακής τους πορείας. Αντίστοιχα, το 67% των γυναικών και όσων βρίσκονται στην κρίσιμη ηλικία 30–44, επιβεβαιώνουν ότι η εργασία τους, όπως είναι σήμερα οργανωμένη, καθιστά πολύ δύσκολη την οικογενειακή προοπτική.
Η καθιέρωση ενός 13ωρου εργασιακού πλαισίου θα αποτελούσε σοβαρό εμπόδιο για τη δημιουργία και τη στήριξη νέων οικογενειών στην Ελλάδα. Η υπερβολική διάρκεια εργασίας περιορίζει δραστικά το διαθέσιμο χρόνο για φροντίδα παιδιών, οικογενειακή ζωή και προσωπική ισορροπία, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου η τεκνοποίηση φαντάζει πολύ δύσκολη
. Για τις γυναίκες, που εξακολουθούν να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος της ανατροφής, η πίεση αυτή είναι ακόμη εντονότερη, ενισχύοντας τις ήδη υπάρχουσες έμφυλες ανισότητες. Η απάντηση, λοιπόν, δεν μπορεί να είναι περισσότερη εργασία, αλλά λιγότερη εργασία με αξιοπρεπείς αμοιβές και κοινωνικές πολιτικές στήριξης. Μείωση του χρόνου εργασίας σημαίνει δυνατότητα δημιουργίας οικογένειας, ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής και τελικά ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
πηγή: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ
Καθολική στήριξη στη μείωση χρόνου εργασίας
- Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων δηλώνει υπέρ της μείωσης των ωρών εργασίας στις 37,5 ώρες, χωρίς μείωση του μισθού. Θεωρείτε ότι είναι ώριμες οι συνθήκες στην Ελλάδα γι’ αυτό ή πρόκειται για μαξιμαλιστικό αίτημα;
Η καθολική σχεδόν στήριξη των εργαζομένων (94%) στη μείωση του χρόνου εργασίας στις 37,5 ώρες χωρίς μείωση μισθού δείχνει ότι το αίτημα αυτό δεν είναι καθόλου «μαξιμαλιστικό», αντίθετα είναι μια ώριμη κοινωνική ανάγκη.
Η ίδια η έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και της Metron Analysis αποτυπώνει το γιατί: οι εργαζόμενοι εκτιμούν ότι η μείωση του χρόνου εργασίας θα βελτίωνε θεαματικά την οικογενειακή τους ζωή (84%), τη ψυχική και σωματική υγεία (83%) και την κοινωνική τους ζωή (82%). Δηλαδή, θα αναβάθμιζε την ποιότητα ζωής σε όλα τα επίπεδα.
Αύξηση παραγωγικότητας
- Η μείωση του χρόνου εργασίας δεν θα μείωνε και την παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο;
Το κρίσιμο εύρημα της έρευνας είναι ότι το 72% θεωρεί πως η μείωση του ωρών εργασίας θα είχε θετική επίδραση και στην παραγωγικότητα. Αυτό ανατρέπει το επιχείρημα ότι λιγότερες ώρες σημαίνουν λιγότερη παραγωγικότητα. Αντίθετα, οι διεθνείς εμπειρίες δείχνουν ότι η εξουθένωση και η υπερεργασία μειώνουν την αποδοτικότητα, ενώ η καλύτερη ισορροπία ζωής-εργασίας ενισχύει τη συγκέντρωση, τη δημιουργικότητα και την αποτελεσματικότητα.
Η παραγωγικότητα δεν είναι ζήτημα «ποσότητας χρόνου», αλλά ποιότητας εργασιακού περιβάλλοντος, αξιοποίησης των δεξιοτήτων των εργαζομένων και αύξησης των παραγωγικών επενδύσεων. Οι εργαζόμενοι πιστεύουν σε ποσοστό 44% ότι και οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα ενισχυθούν από μια τέτοια αλλαγή.
Στην Ελλάδα, όπου το δημογραφικό, η γήρανση του πληθυσμού και η μαζική μετανάστευση νέων δημιουργούν υπαρξιακά προβλήματα για την κοινωνία και την οικονομία, η μείωση του χρόνου εργασίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως στρατηγική αναπτυξιακή επιλογή: αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου, μείωση των ανισοτήτων, καλύτερη υγεία και ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας. Οι συνθήκες είναι ώριμες. Το ζήτημα είναι καθαρά πολιτικό: αν θα υπάρξει η βούληση να μεταβούμε σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που επενδύει στον άνθρωπο και όχι στη φθορά του.
