Δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ επανέφερε τη στρατηγική «μέγιστης πίεσης» στην Τεχεράνη, μηδενίζοντας τις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου. Έκτοτε, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε Κινέζους ιδιώτες και μικρές οντότητες. Ωστόσο, Πεκίνο και Τεχεράνη βρήκαν τον τρόπο να συνεργάζονται ανεμπόδιστα.
Η Κίνα είναι ο κύριος αγοραστής ιρανικού πετρελαίου από το 2018, όταν ο Πρόεδρος Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του 2015 και επανέφερε τις αμερικανικές κυρώσεις.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ενεργειακής Πληροφόρησης, το Ιράν εξήγαγε το 2024 43 δισ. δολάρια, κυρίως σε αργό πετρέλαιο. Δυτικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι περίπου το 90% αυτών των εξαγωγών κατευθύνεται στην Κίνα.
Πως είναι δυνατόν αυτό όμως, από τη στιγμή που η αμερικανική πολιτική κυρώσεων καθιστά σχεδόν αδύνατη την πληρωμή του Ιράν για το πετρέλαιό του;
Η Κίνα έχει βρει τρόπο να το κάνει, μέσα από μια διευθέτηση που σε μεγάλο βαθμό έχει παραμείνει μυστική, όπως αποκαλύπτει η The Wall Street Journal.
Σύμφωνα λοιπόν με την αμερικανική εφημερίδα, που επικαλείται νυν και πρώην αξιωματούχους από διάφορες δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, το σύστημα ανταλλαγής λειτουργεί ως εξής: ιρανικό πετρέλαιο αποστέλλεται στην Κίνα -τον μεγαλύτερο πελάτη της Τεχεράνης- και, σε αντάλλαγμα, κρατικές κινεζικές εταιρείες κατασκευάζουν έργα υποδομής στο Ιράν.
Τον κύκλο, λένε οι αξιωματούχοι, συμπληρώνουν ένας κινεζικός κρατικός ασφαλιστικός οργανισμός που αυτοαποκαλείται ο μεγαλύτερος στον κόσμο στον τομέα της ασφάλισης εξαγωγικών πιστώσεων, καθώς και μια κινεζική χρηματοοικονομική οντότητα τόσο μυστική ώστε το όνομά της δεν βρίσκεται σε καμία δημόσια λίστα κινεζικών τραπεζών ή χρηματοπιστωτικών εταιρειών.
Παρακάμπτοντας το διεθνές τραπεζικό σύστημα, η διευθέτηση αυτή προσέφερε σωσίβιο στην ιρανική οικονομία που ασφυκτιά υπό τις κυρώσεις, αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα. Έως και 8,4 δισ. δολ. από πληρωμές για πετρέλαιο διοχετεύθηκαν πέρυσι μέσω του αγωγού για τη χρηματοδότηση κινεζικών έργων μεγάλης κλίμακας στο Ιράν, σύμφωνα με ορισμένους από τους αξιωματούχους.
Ο κρυφός μηχανισμός
Ειδικότερα, όπως αναφέρει η Wall Street Journal, το σύστημα μέσω του οποίου το ιρανικό αργό «ανταλλάσσεται» με κινεζικές κατασκευές υποδομών εμπλέκει δύο βασικούς παίκτες: τη μεγάλη κρατική ασφαλιστική εταιρεία Sinosure και έναν χρηματοδοτικό μηχανισμό με έδρα την Κίνα, τον οποίο όλοι οι αξιωματούχοι αποκαλούν Chuxin.
Η κατανόηση του συστήματος προέκυψε από οικονομικά έγγραφα, αξιολογήσεις πληροφοριών και διπλωματικά κανάλια.
Σε αυτή τη διευθέτηση, είπαν ορισμένοι αξιωματούχοι, μια ιρανική εταιρεία καταγράφει την πώληση πετρελαίου σε Κινέζο αγοραστή που ελέγχεται από τον κρατικό έμπορο πετρελαίου Zhuhai Zhenrong, ο οποίος βρίσκεται σε λίστα αμερικανικών κυρώσεων.
Ο Κινέζος αγοραστής, σε αντάλλαγμα, καταθέτει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε μήνα στη Chuxin, σύμφωνα με τους αξιωματούχους.
Η Chuxin κατόπιν διοχετεύει τα κεφάλαια σε Κινέζους εργολάβους που εκτελούν μηχανικά έργα στο Ιράν, έργα των οποίων η χρηματοδότηση είναι ασφαλισμένη από τη Sinosure. Η Sinosure λειτουργεί ως το οικονομικό «συνδετικό υλικό» που κρατά τα πρότζεκτ ενωμένα.
Η Chuxin δεν συγκαταλέγεται στις σχεδόν 4.300 τραπεζικές εταιρείες που είναι καταχωρισμένες στον κορυφαίο κινεζικό ρυθμιστή του κλάδου και δεν εντοπίζεται σε διαθέσιμες δημόσιες λίστες χρηματοπιστωτικών εταιρειών ή εμπορικών μητρώων. Σημειώνεται πως ούτε η Sinosure ούτε η Chuxin έχουν τεθεί υπό αμερικανικές κυρώσεις.
Το ιρανικό αργό που φτάνει στην Κίνα ακολουθεί έμμεση διαδρομή για να αποκρύψει την προέλευσή του, με μεταφορτώσεις από πλοίο σε πλοίο και συχνά ανάμειξη με πετρέλαιο από άλλες χώρες, σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση και ειδικούς του κλάδου.
Έτσι, ο κρυφός αυτός χρηματοδοτικός αγωγός έχει βαθύνει τους οικονομικούς δεσμούς ανάμεσα στους δύο αντιπάλους των ΗΠΑ, αψηφώντας τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον να απομονώσει την Τεχεράνη.
Κινεζική δραστηριότητα στο Ιράν
Την περίοδο 2000–2023 η Κίνα έχει αναλάβει χρηματοδοτικές δεσμεύσεις άνω των 25 δισ. δολαρίων για την κατασκευή υποδομών στο Ιράν, σύμφωνα με το ερευνητικό εργαστήριο AidData του πανεπιστημίου William & Mary. Η Sinosure είχε άμεσο ρόλο σε 16 από τις 54 καταγεγραμμένες συμφωνίες.
Η κινεζική δραστηριότητα υποδομών στο Ιράν έχει αυξηθεί μετά τη συμφωνία συνεργασίας 25 ετών που υπογράφηκε το 2021, καθώς όπως αναφέρει το δημοσίευμα, τα έργα είναι κρίσιμα για το Ιράν, το οποίο δυσκολεύεται να διατηρήσει βασικές υπηρεσίες, όπως ύδρευση και ηλεκτροδότηση.
Το Ιράν μπορεί επίσης να ανακτά μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις πετρελαίου αγοράζοντας απευθείας αγαθά στην Κίνα. Καταφέρνει, επίσης, να επαναπατρίζει ένα μέρος των εσόδων στην περιοχή του, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι.
«Ιρανικές οντότητες βασίζονται σε σκιώδη τραπεζικά δίκτυα για να παρακάμπτουν τις κυρώσεις και να μετακινούν εκατομμύρια», δήλωσε τον περασμένο μήνα ο υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για την τρομοκρατία και τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες, Τζον Κ. Χέρλι, ανακοινώνοντας κυρώσεις σε άτομα και οντότητες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Χονγκ Κονγκ για τον φερόμενο συντονισμό μεταφοράς κεφαλαίων.
