Πέμπτη, 6 Νοεμβρίου 2025
16.4 C
Athens

Το ακριβό καλάθι της καθημερινότητας – «Ασφυκτιούν» τα νοικοκυριά

Μπορεί ο γενικός πληθωρισμός να υποχωρεί, όμως η πραγματικότητα στα σούπερ μάρκετ παραμένει σκληρή. Η ακρίβεια στα τρόφιμα και τα βασικά αγαθά πρώτης ανάγκης εξακολουθεί να πιέζει τα ελληνικά νοικοκυριά, μετατρέποντας την καθημερινότητα σε μια διαρκή μάχη επιβίωσης – ακόμη κι αν οι αριθμοί δείχνουν «βελτίωση».

Μείωση πληθωρισμού, αλλά όχι στις ανάγκες της καθημερινότητας

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά 2,9% τον Αύγουστο του 2025, έναντι 3,1% τον Ιούλιο.

Τον Σεπτέμβριο του 2025, o Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) μειώθηκε περαιτέρω στο 1,8%, το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων δύο ετών, σύμφωνα με τη Eurostat.

Ωστόσο, πίσω από τη γενική αυτή εικόνα κρύβεται μια ανθεκτική και ύπουλη ακρίβεια: οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται σε βασικά είδη.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (Αύγουστος 2025):

• Ο καφές αυξήθηκε κατά 18,5%,
• τα φρούτα κατά 11,6%,
• η σοκολάτα και τα γλυκίσματα κατά 23,2%,
• το ελαιόλαδο κατά 15%,
• τα φρέσκα λαχανικά κατά 8%,
• ενώ τα παγωτά, η ζάχαρη και τα προϊόντα σοκολάτας σημείωσαν άνοδο 12%.

Το παράδοξο του «χαμηλού πληθωρισμού» και των υψηλών τιμών

Οι οικονομολόγοι κάνουν λόγο για ένα «παράδοξο της ακρίβειας»: οι επίσημοι δείκτες δείχνουν υποχώρηση, αλλά ο πολίτης δεν το νιώθει στο πορτοφόλι του.

Η κατηγορία «Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά» αυξήθηκε κατά 2,6% σε ετήσια βάση – δηλαδή κοντά στον γενικό πληθωρισμό. Όμως μέσα σε αυτήν την κατηγορία, ορισμένα βασικά αγαθά παρουσιάζουν διψήφιες αυξήσεις, με αποτέλεσμα η μέση οικογένεια να πληρώνει σαφώς περισσότερο κάθε μήνα.

Στην Ελλάδα, το 23% του οικογενειακού εισοδήματος δαπανάται για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά – ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (17%). Έτσι, ακόμη και μια μικρή αύξηση στις τιμές των βασικών αγαθών έχει μεγαλύτερο κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο.

Οι τιμές πέφτουν μόνο… στα χαρτιά

«Οι τιμές δεν αυξάνονται παντού, αλλά αυξάνονται εκεί όπου πονά περισσότερο», δηλώνει η Μαρία Ανδρίτσου, οικονομολόγος του ΙΟΒΕ. «Η ακρίβεια στα τρόφιμα, στα ενοίκια και στις μικρές υπηρεσίες δείχνει ότι το κόστος ζωής δεν έχει μειωθεί· απλώς άλλαξε μορφή».

Παρά τη μείωση του ενεργειακού κόστους, οι αυξήσεις στα τρόφιμα παραμένουν το σημαντικότερο βάρος για τους καταναλωτές. Οι ενώσεις λιανεμπόρων αναφέρουν αύξηση στη ζήτηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, περιορισμό στις αγορές και στροφή προς τα καταστήματα με εκπτωτική πολιτική.

Σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΚΑ (Σεπτέμβριος 2025):

• Το 68% των νοικοκυριών δήλωσαν ότι «περικόπτουν αγορές φρέσκων προϊόντων και επώνυμων ειδών»,
• ενώ το 52% είπαν πως έχουν περιορίσει κοινωνικές δραστηριότητες για να καλύψουν τρόφιμα και λογαριασμούς.

Η ανατομία της ακρίβειας:

Πολιτικές και μέτρα – Τι κάνει το κράτος

Η κυβέρνηση επιχειρεί να περιορίσει τις πιέσεις μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων. Το πρόγραμμα «Καλάθι του Νοικοκυριού» συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025, με ελέγχους τιμών στα σούπερ μάρκετ και πρόστιμα για αισχροκέρδεια. Επιπλέον, το Υπουργείο Ανάπτυξης καθιέρωσε μηνιαίες συγκρίσεις τιμών και πλαφόν σε ορισμένα βασικά προϊόντα.

Όμως, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ, Γιώργος Λεχουρίτης, «τα μέτρα απλώς επιβραδύνουν τις αυξήσεις – δεν τις ανατρέπουν». «Όταν οι μισθοί αυξάνονται 3% και τα βασικά τρόφιμα 10%, η αγοραστική δύναμη μειώνεται. Κάθε επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ είναι μια μικρή δοκιμασία».

Στον προϋπολογισμό του 2026, η κυβέρνηση προβλέπει πληθωρισμό 2,4%, αλλά αναγνωρίζει ότι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και οι διεθνείς αγορές τροφίμων μπορεί να επαναφέρουν πιέσεις μέσα στον χειμώνα.

Η Ελλάδα και η Ευρώπη

Με βάση τα στοιχεία της Eurostat (Σεπτέμβριος 2025), η Ελλάδα εμφανίζει πληθωρισμό κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (2,3%), όμως η «κόπωση τιμών» στα τρόφιμα εξακολουθεί να αποτελεί ένα κοινό φαινόμενο σε πολλές χώρες του Νότου – όπως η Ισπανία (2,8%) και η Ιταλία (2,9%).

Η δομή της ελληνικής αγοράς -μικρό μέγεθος, περιορισμένος ανταγωνισμός, υψηλό μεταφορικό κόστος- ενισχύει τη μεταφορά των διεθνών ανατιμήσεων στα ράφια. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η λύση δεν θα έρθει μόνο από επιδοτήσεις, αλλά και από ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και διαφάνειας στην τιμολόγηση.

Οι άνθρωποι πίσω από τους αριθμούς

Για την Ελένη, 42 ετών, μητέρα δύο παιδιών στον Πειραιά, τα νούμερα του πληθωρισμού είναι απλώς θεωρία: «Κάθε φορά που πάω στο σούπερ μάρκετ, πληρώνω τα ίδια χρήματα και παίρνω λιγότερα. Ο πληθωρισμός μπορεί να έπεσε, αλλά οι τιμές δεν ξαναγύρισαν ποτέ».

Η καθημερινότητα των Ελλήνων το φθινόπωρο του 2025 αποκαλύπτει πως η κρίση της ακρίβειας δεν τελείωσε – απλώς άλλαξε πρόσωπο. Η επόμενη πρόκληση για την οικονομία δεν είναι μόνο να «πέσει» ο πληθωρισμός, αλλά και να επανέλθει η αγοραστική δύναμη των πολιτών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΑΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ NEA