«Πόλεμο» ανακοινώσεων και διαρροών έχει προκαλέσει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, με το θέμα του καλωδίου να απειλεί να στραγκαλίσει τις σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας.
Νέα αφορμή για την ανταλλαγή δηλώσεων σε υψηλούς τόνους αποτέλεσε δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας «Φιλελεύθερος» (philenews.com), με τίτλο «Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ – Ετοιμάζεται για προσφυγή στη Δικαιοσύνη».
Το δημοσίευμα διαψεύδει κατηγορηματικά ο ΑΔΜΗΕ, με ανακοίνωση του και υπογραμμίζει ότι «αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δις €, του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά».
Τα μπρος πίσω για το καλώδιο
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Υπουργός Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μάκης Κεραυνός σε δηλώσεις του (Καθημερινή Κύπρου) στις αρχές Σεπτεμβρίου δήλωνε πως «έχω ενώπιόν μου δύο μελέτες από ανεξάρτητους και σοβαρούς οργανισμούς, οι οποίες καταλήγουν στο ότι αυτό το έργο δεν είναι βιώσιμο, με τους συγκεκριμένους όρους».
Ακολούθησε η συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Νίκου Χριστοδουλίδη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στην οποία οι ηγέτες των δύό χωρών εμφανίστηκαν να συμφωνούν και να ξεπερνούν τις όποιες παραφωνίες είχαν ανακύψει σχετικά με το καλώδιο, σημειώνοντας σε κοινή δήλωση τους στις 23 Σεπτεμβρίου, ότι «οι δύο κυβερνήσεις παραμένουν απολύτως προσηλωμένες στην υλοποίηση αυτού του έργου στρατηγικής σημασίας, όπως επίσης και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οι οποίοι είναι πλήρως ενήμεροι και στηρίζουν την υλοποίηση του έργου».
Δύο μέρες μετά ο κύπριος ΥΠΟΙΚ, σύμφωνα με το sigmalive, σε ερώτηση για το εάν υπάρχει πιθανότητα η κυπριακή κυβέρνηση να μην καταβάλει τα 67 εκατ. Ευρώ και να ζητηθεί γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία απάντησε: «Θα εξετάσουμε όλες τις πτυχές, είτε είναι νομικές ή οικονομικές και θα αποφασίσουμε ποιοι θα είναι οι καλύτεροι χειρισμοί στη συγκεκριμένη περίπτωση».
Ενώ στις 27 Σεπτεμβρίου κυπριακές διπλωματικές πηγές δήλωναν πως «ότι ο GSI είναι ένα έργο κοινού συμφέροντος, για την Ελλάδα, την Κύπρο και την ΕΕ». Την ίδια στιγμή ωστόσο έβαζαν στο τραπέζι το θέμα της Άγκυρας αναφέροντας πως «υπάρχει ένας τρίτος παράγοντας στο πεδίο τον οποίο πρέπει να λάβουμε υπόψη», διευκρινίζοντας ότι «υπάρχουν δυσκολίες, κυρίως με τη στάση της Τουρκίας».
Οι ίδιες πηγές χαρακτήριζαν το καλώδιο «ζήτημα γεωπολιτικού και οικονομικού ρίσκου» σημειώνοντας παράλληλα πως «υπάρχει και ένας τέταρτος παράγοντας στο ζήτημα αυτό, που είναι η ΕΕ, η οποία έχει ήδη καταβάλει 657 εκατομμύρια».
Το δημοσίευμα του Φιλελεύθερου για το καλώδιο
Στο δημοσίευμα του ο Φιλελεύθερος αναφέρει για το καλώδιο: «Από ανατροπή σε ανατροπή -και σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια για τις σχέσεις Κύπρου και Ελλάδας- οδηγείται το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, με τον ΑΔΜΗΕ να αντιδρά στην καθυστέρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να πληρώσει τη συμφωνηθείσα πρώτη δόση των 25 εκατ., ζητώντας από τη ΡΑΕΚ… πολλαπλάσια!
Ο Φιλελεύθερος πληροφορείται ότι ο φορέας υλοποίησης του έργου υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ εναντίον της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής, ημερομηνίας 31 Ιουλίου 2024, να του εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Πληροφορίες φέρουν τον ΑΔΜΗΕ να διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έκανε μέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο.
Με την ένσταση ο ΑΔΜΗΕ ζητά την ακύρωση της απόφασης του Ιουλίου -για τη λήψη της οποίας είχε πιέσει έντονα για μακρά περίοδο- και την αντικατάστασή της από άλλη, μέσω της οποίας θα εγκριθεί η ανάκτηση όλων των εξόδων του για το καλώδιο, καθώς θα γίνονται και θα δικαιολογούνται μέσω της ΡΑΕΚ με τιμολόγια.
Επί της ουσίας, ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας τον Ιούλιο του 2024, το οποίο προβλέπει πως η Κύπρος δεν θα πληρώνει στο στάδιο της κατασκευής του έργου όλα τα έξοδα που γίνονται (κάτι που θα κάνει η Ελλάδα), αλλά μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, για την περίοδο 2025-2029. Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες θα πληρωθούν σταδιακά από τους καταναλωτές ηλεκτρισμού στην Κύπρο (με αναλογία 63-37%), μετά τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ο φορέας υλοποίησης αμφισβητεί και επιχειρεί να ανατρέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο που ενέκριναν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ τον Ιούλιο του ’24, αφού πρώτα ενσωμάτωσαν σε αυτό το Πλαίσιο Συμφωνίας των κυβερνήσεων για τα 125 εκατ. μέχρι και το 2029 από πλευράς Κύπρου.
Ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί -μετά παρέλευση 14 μηνών- λανθασμένη ή και παράνομη τη ρυθμιστική πρακτική που επέλεξε η ΡΑΕΚ (οι δύο κυβερνήσεις, για την ακρίβεια), δηλαδή να του πληρώνει μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα συνολικά του έξοδα και τα υπόλοιπα να τα εισπράξει μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης.
Ωστόσο, η πρακτική αυτή (να αποπληρώνονται τα υπό ρύθμιση έργα μετά τη λειτουργία τους) εφαρμόζεται από τη ΡΑΕΚ (και από ρυθμιστικές αρχές άλλων κρατών της ΕΕ) και σε όλα τα έργα που εκτελεί η ΑΗΚ. Η απόφαση να δίνονται στον ΑΔΜΗΕ 25 εκατ. τον χρόνο μέχρι και το 2029, πριν λειτουργήσει η διασύνδεση, αποτελεί παρέκκλιση της ΡΑΕΚ (μετά από το Πλαίσιο Συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων) από τη συνήθη πρακτική της.
Από την στιγμή που η κυπριακή Κυβέρνηση αναγνωρίζει μεν την οφειλή των 25 εκατ. για τις δαπάνες του 2025 αλλά επιφυλάσσεται να την πληρώσει «αφού ικανοποιηθούν και οι δεσμεύσεις του ΑΔΜΗΕ» (κάτι που παραπέμπει στην πραγματοποίηση των θαλασσίων ερευνών μεταξύ Κρήτης και Κύπρου), θεωρείται βέβαιο πως ούτε η ΡΑΕΚ, ούτε πολύ περισσότερο η κυπριακή Κυβέρνηση θα αποδεχθούν το αίτημα του ΑΔΜΗΕ να ανατραπεί η απόφαση του Ιουλίου και να αρχίσει η πληρωμή του ελληνικού οργανισμού με πολύ μεγαλύτερα ποσά, όπως θα προχωρούν οι εργασίες κατασκευής του καλωδίου. Καταργώντας, δηλαδή, τη συμφωνία για πληρωμή μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, εντός μίας πενταετίας.
Όμως, σύμφωνα με τη νομοθεσία, αν η ένσταση του ΑΔΜΗΕ απορριφθεί, τότε ο φορέας υλοποίησης αποκτά δικαίωμα να καταθέσει προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο της Κύπρου, ζητώντας από αυτό την ακύρωση της ρυθμιστικής απόφασης του Ιουλίου. Και θα είναι μάλλον η 3η φορά που ο ΑΔΜΗΕ προσφεύγει στη Δικαιοσύνη εναντίον αποφάσεων της ΡΑΕΚ, με ορατό πλέον τον κίνδυνο το πολυδιαφημσιμένο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης να εξελιχθεί σε μία τεραστίων διαστάσεων νομική σύγκρουση των δύο κρατών, αφού το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών του ΑΔΜΗΕ διατηρεί η Ελληνική Δημοκρατία.
Αυτό το ενδεχόμενο ίσως επιτρέψει στον ΑΔΜΗΕ να εμφανίσει τη ΡΑΕΚ και την Κυπριακή Δημοκρατία σαν τους αποκλειστικούς υπεύθυνους ενός ναυαγίου του έργου, επικαλούμενος τα «ρυθμιστικά κενά» ή τις «κακές ρυθμιστικές πρακτικές της ΡΑΕΚ» ή και των δύο ρυθμιστών, αποσιωπώντας το μεγαλύτερο πρόβλημα: Τις καταχρηστικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στη θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης και τις συνεχείς αναβολές της ελληνικής Κυβέρνησης να εκδώσει navtex για την πραγματοποίηση των απαραίτητων βυθομετρήσεων, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η πόντιση του καλωδίου που κατασκευάζει η Nexans στη Νορβηγία.
Εκτιμάται από παράγοντες που παρακολουθούν τις εξελίξεις ότι η επιστολή – επίθεση του ΑΔΜΗΕ συνιστά επισημοποίηση της απόφασης του οργανισμού -πιθανό και της ελληνικής Κυβέρνησης- να εμφανίσουν την Κύπρο ότι παρεμποδίζει την υλοποίηση του έργου. Φορτώνοντάς της τις ευθύνες για τα θέματα αποζημιώσεων που θα εγερθούν αν όντως το έργο ματαιωθεί.
»Η σοβαρότητα της κατάστασης προφανώς επιβάλλει τη συνδιαχείρισή της από τη ΡΑΕΚ, την Κυβέρνηση και τη Νομική Υπηρεσία».
Επίθεση Χριστοδουλίδη στον ΑΔΜΗΕ
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης από την πλευρά του κληθείς να σχολιάσει το δημοσίευμα, ανέφερε πως «για το συγκεκριμένο έργο υπάρχει πλήρης κατανόηση και συμφωνία πλαίσιο ανάμεσα στην Ελληνική και στην Κυπριακή Κυβέρνηση. Πρόσφατα στη Νέα Υόρκη συμφωνήσαμε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό για το πώς προχωρούμε πολύ συγκεκριμένα και, μάλιστα, εκδόθηκε και μια σχετική ανακοίνωση».
Για να επιτεθεί στη συνέχεια με σφοδρότητα στον ΑΔΜΗΕ λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρήσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει. Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ και η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ».
Απαντώντας σε σχόλιο δημοσιογράφου πως μεγαλομέτοχος του ΑΔΜΗΕ είναι η Ελληνική Κυβέρνηση, ο Χριστοδουλίδης είπε ότι «δεν είναι η Ελληνική Κυβέρνηση που αποφασίζει για τις επιστολές που στέλνει ο ΑΔΜΗΕ, γιατί με την Ελληνική Κυβέρνηση υπάρχει πλαίσιο για το πώς προχωρά το έργο, για τις υποχρεώσεις του καθενός, και υπάρχει και η πρόσφατη κοινή ανακοίνωση του Έλληνα Πρωθυπουργού και εμένα, μετά τη συνάντηση μας στη Νέα Υόρκη».
Αναλυτικά η απάντηση του ΑΔΜΗΕ
Στη δική του ανακοίνωσε η ΑΔΜΗΕ «διαψεύδει κατηγορηματικά πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας philenews με τίτλο «Αποκαλυπτικό: Κήρυξε πόλεμο ο ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο – Επιστολή βόμβα στη ΡΑΕΚ – Ετοιμάζεται για προσφυγή στη δικαιοσύνη», σχετικά με διεκδικήσεις του για το ύψος της προβλεπόμενης αποζημίωσης από την ΡΑΕΚ, όσον αφορά το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου.
Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει και διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των 1,9 δις €, του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά.
Ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική ρυθμιστική αρχή τα αναγνωρίζει.
Συγκεκριμένα η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες.
Ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει το προς ανάκτηση ποσό των 25 εκατ ευρώ για το 2025 ως έναντι του πραγματικού εσόδου του έργου, το οποίο ρυθμιστικά θα πρέπει να υπολογιστεί στη βάση του συνόλου των επενδυτικών δαπανών, όπως πράττει η ΡΑΑΕΥ, διεκδικεί για τον λόγο αυτόν την αναγνώριση από τη ΡΑΕΚ του συνόλου των πραγματικών δαπανών του έως σήμερα. Με την ένσταση προσκομίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη».
