Συνεχίζονται οι συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την πρόσφατη οικονομική συμφωνία της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα «μπρα ντε φερ» που φαίνεται να κλίνει εις βάρος της ΕΕ.
Εντούτοις, είναι ο Τραμπ σε θέση να ασκήσει πίεση με αντίστοιχο τρόπο στις οικονομικές του σχέσεις με την Κίνα; Μάλλον όχι.
Μικρή πρόοδος στις συζητήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας
Δύο ημέρες μετά την συμφωνία της ΕΕ με τον Λευκό Οίκο για ένα πλαίσιο εμπορικής συμφωνίας, το οποίο ορισμένοι ηγέτες της Ένωσης θεωρούν ως συνθηκολόγηση, οι διαπραγματευτές του Τραμπ αποχώρησαν από τις συνομιλίες με την ομάδα του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ στη Σουηδία χωρίς να επιτύχουν καμία σημαντική πρόοδο.
Αντί για μια άλλη νίκη, οι διαπραγματευτές του Τραμπ θα του υποβάλουν την Τετάρτη μια πρόταση για παράταση της παύσης των ιστορικών αμοιβαίων αυξήσεων των δασμών.
Μετά από μια σειρά ανακοινώσεων για εμπορικές συμφωνίες που «γιορτάστηκαν» από την κυβέρνηση, η Κίνα και οι ΗΠΑ αναμένεται να συνεχίσουν τις συνομιλίες. Ωστόσο, η έλλειψη σημαντικής προόδου ήταν μια ωμή υπενθύμιση της δύναμης της Κίνας, του διακυβεύματος που βλέπει στην αντίσταση στον Τραμπ και του γεγονότος ότι οι προσπάθειες για την αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου εμπορίου θα είναι ατελείς χωρίς μια συμφωνία με το Πεκίνο, αναφέρει χαρακτηριστικά δημοσίευμα του CNN.
Αντί για μια άλλη νίκη, οι διαπραγματευτές του Τραμπ θα του υποβάλουν την Τετάρτη μια πρόταση για παράταση της παύσης των ιστορικών αμοιβαίων αυξήσεων των δασμών, οι οποίες διαφορετικά θα τεθούν σε ισχύ στις 12 Αυγούστου. Ο πρόεδρος έχει μια επιλογή: είτε να εγκρίνει περισσότερο χρόνο για περισσότερες συνομιλίες, κάτι που θα ικανοποιούσε το Πεκίνο, είτε να αναζωπυρώσει έναν καταστροφικό εμπορικό πόλεμο μεταξύ των υπερδυνάμεων.
Στην πραγματικότητα, όμως, δεν αποτελεί επιλογή, αλλά μονόδρομος.
«Θα του παρουσιάσουμε τα γεγονότα και μετά θα αποφασίσει», δήλωσε την Τρίτη στο CNBC ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, ο οποίος μαζί με τον εκπρόσωπο των ΗΠΑ για το εμπόριο Τζέιμισον Γκριρ ηγήθηκε της αμερικανικής αντιπροσωπείας στη Στοκχόλμη.
Το στοίχημα για τον Τραμπ
Ο Τραμπ μπορεί δικαιολογημένα να διεκδικήσει σημαντικές πολιτικές νίκες με μια σειρά συμφωνιών-πλαισίων με την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες, οι οποίες ευνοούν τις Ηνωμένες Πολιτείες επιβάλλοντας μονομερείς δασμούς.
Το στοίχημα του Τραμπ ότι άλλες χώρες και εμπορικοί συνασπισμοί δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να πληρώσουν, σύμφωνα με όσα λέει ο ίδιος, περισσότερα για να έχουν πρόσβαση στην ισχυρή αμερικανική αγορά, απέδωσε καρπούς. Και, με τις εμπορικές συμφωνίες του, κατάφερε να ανοίξει μερικές αγορές που ήταν κλειστές για τους κατασκευαστές των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ θεωρεί από καιρό τους Ευρωπαίους ως παρασιτικούς της αμερικανικής δύναμης. Τήρησε την υπόσχεσή του να αναδιαμορφώσει ουσιαστικά τις διατλαντικές σχέσεις, εξασφαλίζοντας δασμό 15% στις εξαγωγές της ΕΕ, ενώ ανάγκασε τα μέλη του ΝΑΤΟ να συμφωνήσουν σε απότομες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών έως το 2035.
Έχει ενεργήσει για να επιβάλει μια προσωπική εμμονή που καλλιεργεί από τη δεκαετία του 1980: τους δασμούς.
Ο Τραμπ αγνοεί επίσης τις συμβατικές απόψεις των περισσότερων οικονομικών εμπειρογνωμόνων και έχει διαταράξει το παγκόσμιο σύστημα ελεύθερου εμπορίου και χαμηλών δασμών, επιβάλλοντας μερικούς από τους υψηλότερους δασμούς από τη δεκαετία του 1930.
Αξιοσημείωτο είναι, ακόμα, ότι έχει ενεργήσει για να επιβάλει μια προσωπική εμμονή που καλλιεργεί από τη δεκαετία του 1980: τους δασμούς.
Αλλά ίσως να είναι μόνο η αρχή. Πολλές από τις αναμενόμενες συνέπειες αυτής της νέας ριζοσπαστικής εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη εμφανιστεί, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων τιμών για τους Αμερικανούς καταναλωτές, που θα μπορούσαν να απογοητεύσουν γρήγορα τους ψηφοφόρους από την προσέγγιση του προέδρου. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι θα χρειαστούν έως και οκτώ μήνες για να εμφανιστούν οι αυξήσεις των τιμών. Και άλλες συνέπειες της εμπορικής πολιτικής του Τραμπ θα χρειαστούν χρόνο για να γίνουν εμφανείς.
Η ισχυρή θέση της Κίνας
Αλλά η Κίνα στέκεται εμπόδιο στο δρόμο προς τη «νίκη» του Τραμπ, ο οποίος ενδέχεται να βρήκε έναν ισχυρό αντίπαλο στο πρόσωπο του Σι.
Η αντίσταση της Κίνας βασίζεται στην οικονομία, την κυριαρχία και την πολιτική, που είναι ζωτικής σημασίας για το καθεστώς της χώρας.
Κανένας Κινέζος ηγέτης δεν είναι διαθέσιμος να υποκύψει σε έναν Αμερικανό πρόεδρο σε μια εμπορική διαπραγμάτευση. Η κεντρική πολιτική δομή της Κίνας, σε αντίθεση με την συχνά διχασμένη ΕΕ των 27 χωρών, της προσδίδει επίσης σταθερότητα.
Επίσης, διαθέτει «χαρτιά» που μπορεί να παίξει για να κρατήσει όμηρο την αμερικανική οικονομία — συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή smartphone, έξυπνων όπλων, δορυφόρων και αεροπορικών κινητήρων.
Το γεγονός ότι οι σπάνιες γαίες αποτελούν ατού για τον Σι δεν διαφεύγει από κανέναν.
Η Κίνα αντέδρασε στην αρχική δήλωση του Τραμπ για εμπορικό πόλεμο, εμποδίζοντας την εξαγωγή των ζωτικών στοιχείων. Έκτοτε, έχει ξανανοίξει την αγορά, αλλά η κυβέρνηση Τραμπ εξακολουθεί να διαμαρτύρεται ότι το Πεκίνο αργεί υπερβολικά να εγκρίνει όλες τις αιτήσεις για σπάνιες γαίες από αμερικανικές εταιρείες.
Ωστόσο, το γεγονός ότι οι σπάνιες γαίες αποτελούν ατού για τον Σι δεν διαφεύγει από κανέναν.
Όπως αναφέρει το CNN, πριν από δεκαετίες, οι απομονωμένοι ηγέτες της Κίνας δεν κατανοούσαν την αμερικανική πολιτική. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν έχουν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αν αντισταθούν στον Τραμπ, αυτός θα υποχωρήσει.
Δεν είναι ότι η Κίνα επιθυμεί έναν εμπορικό πόλεμο ή ότι δεν θα πληγεί από αυτόν. Η οικονομία της μαστίζεται από προβλήματα.
Αλλά το αυταρχικό της σύστημα σημαίνει ότι ο Σι μπορεί να επιβάλει περισσότερο πόνο στον λαό του από ό,τι ο Τραμπ θα μπορούσε να διακινδυνεύσει να επιβάλει στους Αμερικανούς. Ήταν σχεδόν η μόνη μεταξύ των παγκόσμιων εμπορικών δυνάμεων που αγνόησε την προειδοποίηση του Μπέσεντ να μην προβεί σε αντίποινα μετά την απόφαση του Τραμπ για τους δασμούς τον Απρίλιο.
Μία κρίσιμη επίσκεψη
Ο Μπρους Στόουκς, επισκέπτης ανώτερος ερευνητής στο German Marshall Fund, υποστήριξε ότι η επιθυμία του Τραμπ να επισκεφθεί το Πεκίνο αργότερα φέτος για μια συνάντηση με τον Σι θα μπορούσε επίσης να είναι κρίσιμη.
«Δεν πρόκειται μόνο για οικονομικά ζητήματα. (Ο Τραμπ) θέλει να είναι σκληρός με την Κίνα, νομίζω ότι αυτό είναι αδιαμφισβήτητο», είπε ο Στόουκς. «Αλλά νομίζω ότι θέλει ακόμη περισσότερο να έχει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τον Σι πρόσωπο με πρόσωπο στο Πεκίνο, τόσο για λόγους εικόνας όσο και επειδή πιστεύει ότι είναι ένας διαπραγματευτής που μπορεί να κλείσει μια συμφωνία».
Ο ίδιος πρόσθεσε: «Οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες με τους οποίους μιλάω πιστεύουν ότι οι Κινέζοι θεωρούν ότι αυτός ο τύπος μπορεί να χειραγωγηθεί. ‘Αυτόν τον τύπο μπορείς να τον παίξεις, και θα δούμε τι θα συμβεί’.»
Ο ζήλος του Τραμπ για ατομικές διαπραγματεύσεις είναι αντίθετος με την προσέγγιση των Κινέζων, που βασίζεται σε πρωτόκολλα. Οι Κινέζοι διαπραγματευτές επιδιώκουν να προστατεύσουν τον ηγέτη τους, επιλύοντας τις συμφωνίες σε χαμηλότερα επίπεδα. Η ομάδα του Τραμπ επιδιώκει να οργανώσει τις δικές της για μεγαλοπρεπείς φωτογραφικές ευκαιρίες που τροφοδοτούν το εγώ του προέδρου. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα ο Σι να πετάξει για μια συνάντηση με τον Τραμπ και να αυτοσχεδιάσει μια συμφωνία, και στη συνέχεια να μοιράσει κολακευτικά επαίνους για τις διαπραγματεύσεις του, όπως έκανε η κορυφαία Ευρωπαία αξιωματούχος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το Σαββατοκύριακο.
Ο Μπέσεντ δήλωσε στο CNBC ότι υπήρξε εκτενής προπαρασκευαστικός σχεδιασμός στη Στοκχόλμη, ξεκινώντας με 75 Κινέζους αξιωματούχους, σε σύγκριση με τους 15 της αμερικανικής αντιπροσωπείας. Τελικά, οι ομάδες περιορίστηκαν για τις ουσιαστικές διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετείχαν ο Μπέσεντ, ο Γκριρ και ο Κινέζος Αντιπρόεδρος Χε Λίφενγκ.
Ο υπουργός Οικονομικών επέμεινε ότι οι συνομιλίες είχαν σημειώσει «καλή πρόοδο» προς την κατεύθυνση της αμερικανικής θέσης σχετικά με το «αδέξιο» κινεζικό σύστημα ελέγχων στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Χε δήλωσε ότι οι συνομιλίες ήταν εποικοδομητικές και ότι οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να πιέζουν για 90ήμερη παράταση της αναστολής των αμοιβαίων δασμών.
Οι πολύπλοκες συμφωνίες
Η αδιαφορία της Κίνας για τα εμπορικά κόλπα του Τραμπ δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο η χαρά της κυβέρνησης είναι πρόωρη.
Οι εμπορικές συμφωνίες είναι συνήθως πολύπλοκες, με χιλιάδες σελίδες μετά από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις μεταξύ εμπορικών δικηγόρων. Αντίθετα, οι επιφανειακές συμφωνίες-πλαίσια που δημοσίευσε ο Λευκός Οίκος δείχνουν ότι οι επίπονες διαμάχες στις συμφωνίες με την ΕΕ και άλλους εμπορικούς ανταγωνιστές παραμένουν άλυτες. Τέτοιες αδύναμες συμφωνίες μπορούν εύκολα να καταρρεύσουν.
Ο Τραμπ μπορεί επίσης να αντιδράσει στην καθυστέρηση των λεπτομερειών επιβάλλοντας δασμούς. Και οι αλληλοκατηγορίες που «βράζουν» στην Ευρώπη σημαίνουν ότι δεν είναι βέβαιο ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε την Κυριακή στη Σκωτία θα επιβιώσει.
Η επιχειρηματική, προσωπική και πολιτική ζωή του Τραμπ υπήρχε πάντα σε έναν αέναο κύκλο αναβλητικότητας. Είναι λοιπόν χαρακτηριστικό ότι, ενώ τώρα διαφημίζει τη σειρά των επιτυχιών του στον τομέα του εμπορίου, δεν έχει ιδέα τι τον περιμένει.
Θα χρειαστεί χρόνος για να εκτιμηθεί πώς θα επηρεάσει την οικονομία η σχεδόν βέβαιη αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές. Και θα χρειαστούν μήνες για να ξεπεραστεί το σοκ των δασμών στις αλυσίδες εφοδιασμού και τα προγράμματα προμηθειών που έχουν καταρτιστεί χρόνια πριν. Αυτό εξηγεί γιατί ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζέρομ Πάουελ, είναι απρόθυμος να μειώσει τα επιτόκια παρά την οργή του Τραμπ.
Οι δασμοί μπορεί να μην σκοτώσουν την οικονομική ανάπτυξη και να προκαλέσουν ύφεση, και οι επιχειρήσεις μπορεί να προσαρμοστούν στη νέα βεβαιότητα των δασμών μεταξύ 15% και 20%, τονίζει το CNN. Τα υψηλότερα κόστη θα μπορούσαν να μοιραστούν μεταξύ καταναλωτών, εταιρειών και προμηθευτών με τρόπο που θα μετριάσει μέρος του αντίκτυπου στους ψηφοφόρους πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους.
Σε κάθε περίπτωση, μία συμφωνία με την Κίνα παραμένει περίπλοκη και δύσκολη.
Οι δασμοί πιθανώς δεν είναι αρκετά αυστηροί ώστε να αναγκάσουν τις εταιρείες να αναλάβουν τη μαζικά δαπανηρή διαδικασία της μετεγκατάστασης της παραγωγής τους στις Ηνωμένες Πολιτείες — μια φαινομενική δικαιολογία για τους εμπορικούς πολέμους του Τραμπ. Και ο Τραμπ δεν θα παραμείνει για πάντα στο Οβάλ Γραφείο. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι μπορεί να σκεφτούν ότι ο διάδοχός του πιθανώς θα αλλάξει πλεύση.
Σε κάθε περίπτωση, μία συμφωνία με την Κίνα παραμένει περίπλοκη και δύσκολη.
