Η στέγαση κοστίζει πιο ακριβά στην Ελλάδα από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ, αναλογικά με το εισόδημα των κατοίκων της. Η χώρα μας βρίσκεται στον πάτο της κατάταξης στο ζήτημα της προσιτότητας στέγασης μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος. μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος. Το 30,9% των ελληνικών νοικοκυριών δαπανά πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για στεγαστικό κόστος, ποσοστό που προσδίδει στην Ελλάδα μια ακόμη αρνητική πρωτιά. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών και της Τράπεζας της Ελλάδος.
Το ποσοστό των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν υπερεπιβάρυνση από το κόστος στέγασης αυξήθηκε από 28,7% το 2018 σε 30,9% το 2021. Η αύξηση αυτή καταγράφεται σε αστικές και μη περιοχές, με τις αστικές να εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά. Συγκεκριμένα, στις αστικές περιοχές το ποσοστό υπερεπιβάρυνσης ανήλθε σε 32,2% το 2021, ενώ στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές διαμορφώθηκε σε 28,8% και 27,7% αντίστοιχα.
Η γεωγραφική κατανομή του προβλήματος παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις. Το Νότιο Αιγαίο καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό υπερεπιβάρυνσης με 45,7%, ακολουθούμενο από την Ήπειρο με 38,0%. Η Αττική, όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος του πληθυσμού, εμφανίζει ποσοστό 35,4%, ενώ η Θεσσαλονίκη φτάνει το 35,0%. Αντίθετα, η Κεντρική Ελλάδα παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό, στο 23,4%.
Δεν υπάρχει προσιτή στέγαση για τους νέους ενοικιαστές
Περίπου το 60% των νοικοκυριών που ενοικιάζουν κάποιο ακίνητο δαπανά πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για στέγαση, ποσοστό που παραμένει σταθερό μεταξύ 2018 και 2021. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στις αστικές περιοχές, φτάνοντας το 62,0%. Αντίθετα, οι ιδιοκτήτες κατοικιών χωρίς στεγαστικό δάνειο αντιμετωπίζουν σαφώς μικρότερο πρόβλημα, με μόλις 15,3% να δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στεγαστικό κόστος.
Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσιτότητα της στέγασης. Τα νεότερα νοικοκυριά, ηλικίας 18-29 ετών, αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες, ενώ η προσιτότητα βελτιώνεται σταδιακά με την αύξηση της ηλικίας. Ωστόσο, τα νοικοκυριά άνω των 85 ετών εμφανίζουν εκ νέου αυξημένες δυσκολίες. Η απασχόληση αποτελεί επίσης κρίσιμο παράγοντα, με τους ανέργους να έχουν κατά 15% περισσότερες πιθανότητες υπερεπιβάρυνσης σε σχέση με τους εργαζόμενους.
Μορφωτικό επίπεδο και προσιτότητα στέγασης
Το επίπεδο εκπαίδευσης σχετίζεται αρνητικά με την πιθανότητα υπερεπιβάρυνσης. Τα νοικοκυριά με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο εμφανίζουν καλύτερη προσιτότητα στέγασης, γεγονός που αντανακλά τη σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και εισοδηματικής κατάστασης. Παράλληλα, η δομή του νοικοκυριού επηρεάζει σημαντικά την προσιτότητα, με τα μονοπρόσωπα και μονογονεϊκά νοικοκυριά να αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις.
Η μελέτη επισημαίνει ότι το επίπεδο των τιμών ακινήτων σχετίζεται αρνητικά με την προσιτότητα της στέγασης. Η άνοδος των τιμών κατοικιών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση, ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με παράγοντες όπως η αυξημένη ζήτηση για ακίνητα, οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα οικοδομικών υλικών και η περιορισμένη προσφορά νέων κατοικιών.
Οι προτάσεις της τράπεζας
Στοχευμένη υποστήριξη ευάλωτων νοικοκυριών
- Παροχή επιδομάτων στέγασης σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος,
- Δημιουργία κινήτρων για την απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας.
Επέκταση κοινωνικής στέγασης
- Στρατηγική επέκταση προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας,
- Αναθεώρηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τα προγράμματα κοινωνικής στέγασης.
Ρύθμιση αγοράς ακινήτων
- Ενίσχυση των κανονισμών της αγοράς ακινήτων για σταθεροποίηση των αγορών ενοικίων και κατοικιών,
- Αύξηση της προσφοράς νέων κατοικιών,
- Κανονικοποίηση της αγοράς ακινήτων μέσω ενισχυμένης προστασίας των ενοικιαστών.
Αντιμετώπιση ζητημάτων προσφοράς
- Μακροπρόθεσμη ορατότητα στους κανόνες δόμησης και τους πολεοδομικούς κανονισμούς,
- Απλοποίηση των διαδικασιών μεταβίβασης ακινήτων,
- Μετριασμός του αντίκτυπου των κενών κατοικιών και της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων,
- Αναθεώρηση πολιτικών όπως η Golden Visa.
Φορολογικά μέτρα
- Φορολογικά κίνητρα για την επίσημη καταγραφή κενών ιδιοκτησιών,
- Φορολόγηση κενών ακινήτων,
- Στοχευμένες φορολογικές μεταρρυθμίσεις για την τόνωση των επενδύσεων στην αγορά ενοικίων.
H ΤτΕ τάσσεται υπέρ μιας ολοκληρωμένης και ισορροπημένης προσέγγισης πολιτικής που θα αντιμετωπίζει το σημαντικό οικονομικό βάρος της στέγασης για τα ελληνικά νοικοκυριά.
πηγή: ΟΤ
