Είναι σαφές ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να διαδραματίσει ακόμη πιο σημαντικό ρόλο στα ενεργειακά ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο αμερικανός πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα και πρώην βοηθός υπουργός Εξωτερικών για Ενεργειακούς Πόρους Τζέφρι Πάιατ, τον οποίο συναντήσαμε στις Βρυξέλλες στο περιθώριο του Delphi Brussels Forum. Παράλληλα, τονίζει όμως ότι οι αμερικανικές εταιρείες ενέργειας δεν είναι πολιτικοί παράγοντες και ότι αποτελεί μακροχρόνια θέση των ΗΠΑ, υπό Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, να μην παίρνουν θέση σε θαλάσσιες διαφορές.
Η P-TEC λαμβάνει χώρα στην Αθήνα με την παρουσία τριών αμερικανών υπουργών. Η ExxonMobil ανακοίνωσε νέα γεώτρηση στην Ελλάδα. Η τράπεζα DFC θα χρηματοδοτήσει έργα στην Ελλάδα. Αν συνδυάσετε τις εξελίξεις αυτές, ποιο το συμπέρασμά σας;
Οι τρεις αυτές εξελίξεις είναι δικά μου «μωρά». Ημουν ο δημιουργός του «3+1» μαζί με τον υπουργό Πομπέο στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ. Συνεχίσαμε να το υποστηρίζουμε στην κυβέρνηση Μπάιντεν. Υπάρχει τεράστιο δυναμικό για ακόμη βαθύτερη συνεργασία, η οποία αποτελεί προτεραιότητα για τις ΗΠΑ μέσω τριών κυβερνήσεων. Της πρώτης θητείας Τραμπ, όταν ήμουν πρεσβευτής στην Ελλάδα, του Μπάιντεν, όταν οδήγησα τον ενεργειακό διάλογο «3+1» ως βοηθός υπουργός Εξωτερικών για Ενεργειακούς Πόρους, και τώρα της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ με τον υπουργό Κρις Ράιτ. Το χρονοδιάγραμμα έρευνας πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι πολύ διαφορετικό από το πολιτικό χρονοδιάγραμμα της μιας ή της άλλης κυβέρνησης. Η προβλεψιμότητα είναι σημαντική. Είναι σαφές ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να διαδραματίσει ακόμη πιο σημαντικό ρόλο στα ενεργειακά ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου. Εχετε δύο αμερικανικές εταιρείες που πρωτοστατούν. Θα τόνιζα επίσης τον ρόλο της Chevron λόγω της παρουσίας της στην Κύπρο, στο Ισραήλ, στην Αίγυπτο. Αναφέρατε την DFC. Οι ΗΠΑ εργάζονται έντονα σε αυτά τα ζητήματα υπό τους Ρεπουμπλικανούς και τους Δημοκρατικούς. Η πρεσβεία στην Αθήνα έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση της νέας αρχιτεκτονικής στη σχέση Ελλάδας – ΗΠΑ. Και θα ήταν λάθος να επικεντρωθούμε μόνο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Υπάρχει η δυνατότητα να κάνουμε ακόμη περισσότερα με την Ελλάδα στη διασύνδεση GREGY, μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας, και σε εκείνη με την Κύπρο. Η ελληνική κυβέρνηση είναι σαφής ως προς τις απόψεις της. Η δουλειά πρέπει να γίνει στη Λευκωσία. Επίσης, ο αγωγός TAP, ο αγωγός IGB, το FSRU Αλεξανδρούπολης εστιάζουν στον ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή, από το Ισραήλ και την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι την Ουκρανία.
Οι πρωτοβουλίες στην ενέργεια συνδέονται με τη γεωπολιτική κατάσταση. Θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ευρύτερες συζητήσεις με τη βοήθεια των ΗΠΑ;
Ως βοηθός υπουργός συνεργάστηκα στενά με την τουρκική κυβέρνηση για την ανάπτυξη των τερματικών σταθμών φυσικού αερίου, που ενθαρρύνουν την Τουρκία να διαφοροποιηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, κάτι που αποτελεί στρατηγική επιταγή των ΗΠΑ. Θέλουμε να δούμε αυτά τα ζητήματα ως κινητήρια δύναμη συνεργασίας. Τα γεωπολιτικά ζητήματα είναι περίπλοκα. Η ύπαρξη μεγάλων αμερικανικών εταιρειών ενέργειας με ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα είναι φυσικά χρήσιμη. Η παρουσία των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη, που προώθησα ως πρεσβευτής, όσον αφορά το FSRU και τη στρατιωτική μας συνεργασία, ήταν γεωοικονομικό έργο, αλλά έχει γεωπολιτικές επιπτώσεις επειδή στέλνει ένα μήνυμα ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται, είναι παρούσες και θα υποστηρίξουν την Ελλάδα ως σύμμαχο στο ΝΑΤΟ.
Οι ΗΠΑ έχουν προτείνει διάσκεψη Ελλάδας, Τουρκίας, Λιβύης και Αιγύπτου. Ο έλληνας Πρωθυπουργός πρότεινε ένα φόρουμ των χωρών αυτών συν την Κύπρο για την ενίσχυση της συνεργασίας τους, με τη φιλοδοξία να συζητηθούν πιο δύσκολα ζητήματα, όπως η οριοθέτηση των ΑΟΖ. Ενδιαφέρονται οι ΗΠΑ να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση;
Είναι σαφές ότι η Ελλάδα δεν κλιμακώνει την κατάσταση. Η Ελλάδα επιδιώκει να διαχειριστεί δύσκολα ζητήματα. Οι πρωτοβουλίες που περιγράψατε συνάδουν με αυτό. Είναι μακροχρόνια θέση των ΗΠΑ, υπό ρεπουμπλικανικές και δημοκρατικές κυβερνήσεις, να μην παίρνουν θέση σε θαλάσσιες διαφορές. Είναι ένα ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί από τις ίδιες τις κυβερνήσεις. Αλλά είμαι βέβαιος ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν. Η διαδικασία «3+1», ο νόμος για την Ανατολική Μεσόγειο έστειλαν μήνυμα ότι οι ΗΠΑ επενδύουν, θέλουν να δουν ολόκληρη την περιοχή να προχωρεί. Από άποψη θεσμών έχουμε ήδη το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου ως μέσο για τη διευκόλυνση πολλών από τους διαλόγους. Οι αμερικανικές εταιρείες, Chevron, ExxonMobil, δεν βλέπουν τους εαυτούς τους ως πολιτικούς παράγοντες.
Αν δεν είναι σαφές λόγω της έλλειψης οριοθέτησης ΑΟΖ πού μπορούν να κάνουν γεωτρήσεις, δεν θα εμπλέκονταν οι ΗΠΑ για να διαφυλάξουν τα συμφέροντα των αμερικανικών εταιρειών;
Το έργο που έκανε η κυβέρνηση Μπάιντεν για να σφυρηλατήσει τη συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων περιοχών δεν καθοδηγούνταν από εμπορικά συμφέροντα. Δεν είχαμε καμία εμπλοκή εταιρειών. Καθοδηγούνταν από το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την ενθάρρυνση της περιφερειακής συνεργασίας και σταθερότητας και την υποστήριξή μας προς το Ισραήλ. Αυτά τα ζητήματα δεν είναι ποτέ άσπρο – μαύρο. Δεν λύνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Αναζητείται σταδιακή πρόοδος. Είναι πηγή ενθάρρυνσης το γεγονός ότι η γεωπολιτική κατάσταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει βελτιωθεί σημαντικά από τότε που ήμουν πρεσβευτής στην Αθήνα. Θα αντιστεκόμουν στον πειρασμό να κάνω τέτοιους συνδυασμούς. Η οικονομική συνεργασία μπορεί σίγουρα να βοηθήσει στη βελτίωση της ατμόσφαιρας. Υπάρχει ήδη ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στη θητεία μου ως πρεσβευτή και ως βοηθού υπουργού δεν ήταν πολιτική των ΗΠΑ να παρεμβαίνουν σε αυτά τα ζητήματα, αλλά να ενθαρρύνουν τη συνεργασία, τον άμεσο διάλογο και να στηρίζουν τις εταιρείες τους, να τις ενθαρρύνουν να κάνουν περισσότερα στην περιοχή. Είμαι περήφανος για το πού βρισκόμαστε σήμερα στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας. Η διπλωματία είναι σαν την κηπουρική. Φυτεύεις σπόρους. Μερικές φορές οι σπόροι γίνονται μεγάλο δέντρο, αλλά συνήθως δεν είσαι εκεί για να το δεις. Αλλά ξέρεις ότι άλλοι θα επωφεληθούν από τη δουλειά σου.
Οι πρεσβευτές των ΗΠΑ σε Ελλάδα και Τουρκία, ο αμερικανός ειδικός απεσταλμένος στην Αφρική έχουν προσωπική σχέση με τον Τραμπ. Θα βοηθούσε περισσότερο τις εξελίξεις;
Δεν έχω συναντηθεί με την πρεσβευτή Γκίλφοϊλ. Η ίδια πρέπει να επικοινωνήσει μαζί μου, σύμφωνα με τους κανόνες δεοντολογίας μας. Εχω συναντήσει τον πρεσβευτή Μπάρακ. Με εντυπωσίασε η κατανόησή του για την πολυπλοκότητα της περιοχής. Γνωρίζω επίσης τον Μπούλος. Γνωρίζει την περιοχή. Η πρεσβευτής Γκίλφοϊλ είναι τώρα ο κηπουρός, οπότε θέλω να βεβαιωθώ ότι θα πετύχει στην καλλιέργεια των σπόρων που εγώ και οι προκάτοχοί μου φυτέψαμε και οι οποίοι οδήγησαν σε μια πολύ θετική στιγμή στις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας. Δεν βλάπτει να έχεις άμεση γραμμή με τον πρόεδρο, αλλά είμαστε μια μεγάλη κυβέρνηση. Για την DFC, για παράδειγμα, δεν κάλεσα τον Λευκό Οίκο. Ηταν θέμα διαχείρισης του συστήματος της κυβέρνησης. Και αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Είναι ενθαρρυντικό για τις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας ότι δεν είναι θέμα μιας προσωπικότητας σε καμία από τις δύο χώρες. Είναι θέμα των θεσμών εξωτερικής πολιτικής.
Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
