Σχεδόν μια δεκαετία αφότου οι ηγέτες της ΕΕ διακήρυξαν ότι όλοι οι Ευρωπαίοι έχουν δικαίωμα σε αξιοπρεπή στέγαση ήρθε η ώρα το μπλοκ να περάσει από τα λόγια στα έργα. Το επικείμενο σχέδιο των Βρυξελλών για να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά και θα περιλαμβάνει μέτρα περιορισμού της κερδοσκοπίας στην αγορά ακινήτων, ανακοίνωσε ο Επίτροπος Στέγασης Νταν Γιόργκενσεν.
Η επιδεινούμενη στεγαστική κρίση φέρνει στο προσκήνιο την αναθεώρηση των πολιτικών κοινωνικής συνοχής
Η μη εύρεση προσιτής στέγης αποτελεί ένα από τα πιο πιεστικά κοινωνικά ζητήματα, με σημαντικές επιπτώσεις ιδιαίτερα στους νέους, τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και τις ευάλωτες ομάδες.
Η σκυτάλη στον Γιόργκενσεν
«Θα παρουσιάσουμε το πρώτο Ευρωπαϊκό σχέδιο ώστε να κάνουμε τη στέγαση πιο προσιτή, πιο βιώσιμη και καλύτερης ποιότητας» δήλωνε πριν περίπου 20 ημέρες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Νταν Γιόργκενσεν να λαμβάνει τη σκυτάλη.
«Δεν υπάρχει χώρος στην Ευρώπη για κερδοσκοπία (…)», δήλωσε ο Επίτροπος σε διάσκεψη για την προσιτή στέγαση στην Κοπεγχάγη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη αντιμετώπισης της «χρηματιστικοποίηση» του στεγαστικού αποθέματος της ΕΕ.
Εκτίναξη των τιμών
Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Οι τιμές των κατοικιών σε όλο το μπλοκ έχουν αυξηθεί υπέρογκα μέσα σε λίγα χρόνια. Σύμφωνα με την Eurostat έχουν εκτιναχθεί σχεδόν κατά 60% από το 2010 ενώ τα ενοίκια έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 30%. Οι ειδικοί αποδίδουν την άνοδο αυτή στη δραματική επιβράδυνση της κατασκευής δημόσιας στέγης, καθώς και στη σημαντική ενίσχυση κερδοσκοπικών πρακτικών σε αστικές περιοχές, όπου το απόθεμα προσιτών κατοικιών έχει συρρικνωθεί.
Με την αναζήτηση μιας δίκαιης, βιώσιμης και προσβάσιμης κοινωνικής στέγασης να απασχολεί διαρκώς την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα η Φον ντερ Λάιεν έχει καταστήσει την κρίση προσιτότητας βασική προτεραιότητα επιλέγοντας τον Δανό Γιόργκενσεν να γίνει ο πρώτος ευρωπαίος επίτροπος για τη στέγαση.
Κρατικές ενισχύσεις
Ο Γιόργκενσεν επιβεβαίωσε ότι το πρώτο σχέδιο της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης — το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί αργότερα εντός του έτους — θα περιλαμβάνει αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, επιτρέποντας στις εθνικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους για την κατασκευή κατοικιών για τα μεσαία στρώματα που έχουν αποκλειστεί από την αγορά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να αναθεωρήσει τους κανόνες της για τις κρατικές αρωγές ώστε να καταστήσει δυνατό να ληφθούν από τις χώρες – μέλη μέτρα στήριξης της στέγασης.
Δεδομένου ότι τα δημόσια κεφάλαια δεν επαρκούν από μόνα τους, ο Επίτροπος εξήγησε ότι θα πρέπει να συνδυαστούν με ιδιωτικές επενδύσεις που οφείλουν να «ισορροπούν τις σταθερές αποδόσεις, με την κοινωνική ευθύνη».
Βραχυχρόνιες μισθώσεις
Επιπλέον των μέτρων που στοχεύουν στη μείωση των περίπλοκων κανόνων της ΕΕ και των κρατών μελών που καθυστερούν την ανέγερση νέων κατοικιών, ο Γιόργκενσεν ανακοίνωσε ότι το επικείμενο σχέδιο θα περιλαμβάνει και ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, τύπου Airbnb.
Η Ευρώπη προσανατολίζεται να περιορίσει περαιτέρω τα καταλύματα που σχετίζονται με τη βραχυχρόνια μίσθωση αφουγκραζόμενη τις τοπικές κοινωνίες που ζητούν να ληφθούν μέτρα.
Η μετατροπή του οικιστικού αποθέματος σε τουριστικά διαμερίσματα θεωρείται σημαντικός παράγοντας ανόδου του κόστους, με τις Αρχές, σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, να προχωρούν ακόμη και σε πλήρη απαγόρευση αυτών των ακινήτων. Ο Επίτροπος δεσμεύθηκε να αντιμετωπίσει το «περίπλοκο» αυτό ζήτημα «με αποφασιστικότητα αλλά και δικαιοσύνη».
Τα κινήματα αντιδρούν
Από την πλευρά των κινημάτων για το δικαίωμα στη στέγη, έχουν εκφραστεί ενστάσεις για τον προσανατολισμό του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Προσιτή Στέγαση.
Για παράδειγμα, τονίζεται ότι εκείνοι που επωφελούνται, με κρατικές εγγυήσεις και επιδοτήσεις, είναι οι ιδιωτικοί κατασκευαστικοί όμιλοι και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που από τη φύση τους προσβλέπουν στο κέρδος. Χωρίς αυστηρό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο είναι ορατός ο κίνδυνος για μεγαλύτερη απορρύθμιση της αγοράς κατοικίας και επιδείνωση της στεγαστικής ανισότητας.
Στην Ελλάδα
Στο μεταξύ στην Ελλάδα, η αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων περνά σε μια νέα φάση, καθώς από την ερχόμενη Τετάρτη (01/10) τίθεται σε εφαρμογή ο νόμος 5170/2025, ο οποίος εισάγει αυστηρότερους κανόνες και προϋποθέσεις για τα ακίνητα που προσφέρονται μέσω αυτού του μοντέλου.
Ταυτόχρονα, ξεκινούν εντατικοί έλεγχοι για την τήρηση των νέων ρυθμίσεων σε όλη την επικράτεια.
Μέχρι το τέλος του έτους, αναμένεται να καθοριστούν και οι επιπλέον περιοχές –πέρα από τις τρεις πρώτες γειτονιές της Αθήνας– όπου θα απαγορευτεί η ένταξη νέων ακινήτων σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Επίσης, θα καθοριστούν νέα μέτρα και πολιτικές κινήτρων ή αποθάρρυνσης, με στόχο την επιστροφή περισσότερων ακινήτων στην αγορά των μακροχρόνιων ενοικιάσεων.
