Ενώ όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της διάρκειας και της ποιότητας του ύπνου, οι επιστήμονες πλέον αναγνωρίζουν ότι και ο τρόπος που κοιμόμαστε παίζει σημαντικό ρόλο. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν πέντε προφίλ ύπνου, καθένα από τα οποία συνδέεται με συγκεκριμένα συμπτώματα ψυχικής υγείας και πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας. Η κατανόηση του δικού σας τύπου ύπνου μπορεί να δείξει τον τρόπο με τον οποίο η ξεκούρασή σας επηρεάζει τη συνολική σας ευεξία.
Οι 5 τύποι ύπνου, σύμφωνα με ειδικούς – Τι αποκαλύπτουν για την σωματική και ψυχική σας υγεία
Μια πρωτοποριακή έρευνα ταξινόμησε τις συνήθειες ύπνου σε πέντε προφίλ, αποκαλύπτοντας τον τρόπο με τον οποίο ένα συγκεκριμένο μοτίβο ξεκούρασης συνδέεται άμεσα με την υγεία, την ψυχική διάθεση και την εγκεφαλική δραστηριότητα. Διαφορετικοί άνθρωποι μπορεί να βιώσουν έναν από τους πέντε τύπους ύπνου και αυτά τα προφίλ υπογραμμίζουν πώς ο ύπνος επηρεάζει την υγεία μας.
Προηγούμενες μελέτες έχει βρει συσχετίσεις μεταξύ ύπνου και γνωστικής λειτουργίας, ψυχικής υγείας και σωματικών παθήσεων, όπως οι καρδιακές παθήσεις. Αλλά αυτές οι μελέτες συχνά εξέταζαν τη σχέση με μία μόνο πτυχή του ύπνου, όπως η διάρκεια ή η ποιότητά του.
Για να υιοθετήσουν μια πιο ολιστική προσέγγιση, η Valeria Kebets στο Πανεπιστήμιο Concordia στο Μόντρεαλ του Καναδά και οι συνεργάτες της ανέλυσαν τη συσχέτιση μεταξύ επτά παραγόντων που σχετίζονται με τον ύπνο – όπως η ικανοποίηση από τον ύπνο και η χρήση βοηθημάτων ύπνου – και 118 άλλων μετρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής λειτουργίας, της χρήσης ουσιών και της ψυχικής υγείας. Συνέλεξαν δεδομένα, όπως γνωστικές εξετάσεις, έρευνες ύπνου και σαρώσεις εγκεφάλου από 770 υγιείς ενήλικες ηλικίας μεταξύ 22 και 36 ετών στις ΗΠΑ.
Από την ανάλυση των δεδομένων, οι ερευνητές εντόπισαν πέντε ξεχωριστά προφίλ ύπνου, καθένα με μοναδική συσχέτιση στη λειτουργία του εγκεφάλου και την ψυχική υγεία.
- Το προφίλ κακής ποιότητας ύπνου και ψυχικής έντασης
- Το προφίλ ανθεκτικότητας
- Το προφίλ βοηθημάτων ύπνου και μειωμένης γνωστικής λειτουργίας
- Το προφίλ ανεπαρκούς διάρκειας (λιγότερες από 7 ώρες ύπνου)
- Το προφίλ διαταραχών ύπνου και γνωστικής υποβάθμισης
Το προφίλ κακής ποιότητας ύπνου και ψυχικής έντασης
Το πρώτο προφίλ χαρακτηριζόταν από ένα γενικό μοτίβο κακής ποιότητας ύπνου (μεγαλύτερες διαταραχές, μειωμένη ικανοποίηση, δυσκολία στον ύπνο). Οι συμμετέχοντες εμφάνισαν επίσης χειρότερη ψυχική υγεία, όπως συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, καθώς και θυμό, φόβο και στρες.
Οι σαρώσεις εγκεφάλου σε αυτή την ομάδα έδειξαν μειωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ των δικτύων που εμπλέκονται στον αυτο-αναστοχασμό (π.χ. κροταφοβρεγματικό δίκτυο) και εκείνων που είναι υπεύθυνα για την προσοχή και τις γνωστικές εργασίες. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, αυτό μπορεί να υποδηλώνει διαταραχές στην ικανότητα του εγκεφάλου να μετατοπίζεται μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου. Τα άτομα αυτά ενδέχεται να είναι υπερβολικά απασχολημένα με τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, αντί να επικεντρώνονται στο περιβάλλον.
Το προφίλ ανθεκτικότητας
Όσοι ανήκουν στο δεύτερο προφίλ ύπνου εμφάνισαν επίσης σημάδια χειρότερης ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα σχετιζόμενα με την απροσεξία, αλλά όχι με δυσκολίες στον ύπνο. Αντίθετα, είχαν φυσιολογικό ύπνο συνολικά. «Το ερμηνεύσαμε ως ανθεκτικότητα στον ύπνο», λέει η Kebets, δηλαδή «χειρότερη ψυχική υγεία, η οποία δεν επηρεάζει απαραίτητα τον ύπνο». Αυτή η ομάδα δεν εμφάνισε τα ίδια πρότυπα μειωμένης εγκεφαλικής συνδεσιμότητας του πρώτου προφίλ, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτά τα πρότυπα συνδέονται ειδικά με τα προβλήματα διαταραχής ύπνου και όχι με τη συνολική ψυχική υγεία.
Το προφίλ βοηθημάτων ύπνου και μειωμένης γνωστικής λειτουργίας
Το τρίτο προφίλ ανέδειξε μια σχέση μεταξύ της χρήσης βοηθημάτων ύπνου (συνταγογραφούμενα φάρμακα ή ροφήματα) και της χειρότερης μνήμης και συναισθηματικής αναγνώρισης (η ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων). Αυτό συσχετίστηκε με μειωμένη συνδεσιμότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την όραση, τη μνήμη και το συναίσθημα.
Το προφίλ ανεπαρκούς διάρκειας (λιγότερες από 7 ώρες ύπνου)
Το τέταρτο προφίλ διακρίθηκε για τον περιορισμένο ύπνο (λιγότερες από 7 ώρες τη νύχτα). Αυτό συσχετίστηκε με χειρότερη ακρίβεια και μεγαλύτερους χρόνους αντίδρασης σε γνωστικά τεστ (συναισθηματική επεξεργασία, γλώσσα, κοινωνικές δεξιότητες), επιθετικές συμπεριφορές και αυξημένη συνδεσιμότητα σε όλα τα δίκτυα του εγκεφάλου.
Το προφίλ διαταραχών ύπνου και γνωστικής υποβάθμισης
Επιθετικότητα παρατηρήθηκε και στο πέμπτο προφίλ, το οποίο χαρακτηριζόταν από διαταραχές ύπνου (π.χ. συχνές αφυπνίσεις τη νύχτα). Αυτές οι διαταραχές συσχετίστηκαν με χειρότερη επεξεργασία γλώσσας και μνήμη εργασίας, καθώς και με σημάδια χειρότερης ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων συμπτωμάτων άγχους και κατάχρησης ουσιών.
Αυτά τα ευρήματα φέρνουν τους ερευνητές πιο κοντά στην κατανόηση της σύνθετης σχέσης μεταξύ ύπνου και υγείας. «Ο ύπνος είναι κρίσιμος για την ευεξία σας και σχετίζεται με τη γνωστική λειτουργία, τη σωματική υγεία, την ψυχική υγεία, τη χρήση ουσιών – τόσες πολλές πτυχές της λειτουργίας σας», τονίζει ο Kebets.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι δεν ταιριάζουν όλοι οι συμμετέχοντες σε ένα προφίλ και δεν βρέθηκαν στοιχεία αιτιώδους σχέσης, αλλά μόνο συσχετίσεις μεταξύ των προφίλ ύπνου και των χαρακτηριστικών.
