Έχετε παρατηρήσει αλλαγές στις δικές σας συνήθειες ύπνου ή σε εκείνες κάποιου αγαπημένου σας προσώπου; Ενώ η άνοια συνδέεται συχνά με προβλήματα μνήμης και γνωστική έκπτωση, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ορισμένα χαρακτηριστικά σημάδια θα μπορούσαν να εμφανιστούν μέσα στη νύχτα, επηρεάζοντας τον ύπνο σας. Νέες μελέτες υποδηλώνουν ότι αυτές οι νυχτερινές ενδείξεις ίσως προμηνύουν γνωστική έκπτωση πριν καν γίνουν αντιληπτά άλλα προειδοποιητικά σημάδια.
Όσοι πάσχουν από άνοια μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου, σύμφωνα με ειδικούς
Η άνοια είναι ένα σύνδρομο ή μια ομάδα συμπτωμάτων, που συνδέεται με τη συνεχή φθορά του εγκεφάλου. Παρουσιάζεται πιο συχνά σε άτομα άνω των 65 ετών με συμπτώματα, όπως η απώλεια μνήμης, τα οποία ενδέχεται να εκληφθούν λανθασμένα ως φυσιολογικά σημάδια γήρανσης. Ωστόσο, μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές και στις συνήθειες ύπνου.
Η Alzheimer’s Society εξηγεί ότι όσοι πάσχουν από άνοια μπορεί να αντιμετωπίσουν ορισμένα προβλήματα ύπνου. Στην ιστοσελίδα της, η φιλανθρωπική οργάνωση αναφέρει: «Ένα άτομο με άνοια βιώνει σωματικές αλλαγές στον εγκέφαλό του λόγω της κατάστασής του. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου. Πάσχοντες με άνοια μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον ύπνο τη νύχτα και να κοιμούνται περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Επίσης, ενδέχεται να δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν ή να ξυπνούν μέσα στη νύχτα, με αποτέλεσμα να μην αισθάνονται ξεκούραστοι όταν ξυπνούν το πρωί. Με την πάροδο του χρόνου, αν αυτά τα προβλήματα συμβαίνουν συχνά, ο κακός ύπνος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της άνοιας».
«Για όποιον που πάσχει από άνοια, ο επαρκής ύπνος μπορεί να είναι μια πρόκληση, καθώς τα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν τον ύπνο ενδέχεται να μην λειτουργούν ομαλά. Ένα ηλικιωμένο άτομο είναι πιθανό να ξαπλώνει για ύπνο νωρίτερα και να δυσκολεύεται να κοιμηθεί όλη τη νύχτα», επισημαίνουν οι ειδικοί.
Τα προειδοποιητικά σημάδια της άνοιας που μπορεί να εμφανιστούν το βράδυ
Σύμφωνα με την Alzheimer’s Society, κάποιος που πάσχει από άνοια μπορεί:
- Να αντιμετωπίζει δυσκολία στην έναρξη του ύπνου
- Να ξυπνάει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας
- Να κοιμάται λιγότερο βαθιά
- Να κοιμάται για λιγότερο χρόνο συνολικά.
Μπορεί επίσης να κοιμάται περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας και να έχει δυσκολία στον ύπνο τη νύχτα. «Αυτή η διαδικασία μπορεί να αρχίσει να συμβαίνει ακόμη και πριν κάποιος διαγνωστεί με άνοια ή αν έχει ήπια γνωστική εξασθένηση», πρόσθεσε η φιλανθρωπική οργάνωση.
Μελέτες έχουν συνδέσει ορισμένες συνήθειες ύπνου με αυξημένο κίνδυνο άνοιας
Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Neurology, διαπίστωσε ότι οι συνήθειες ύπνου σας θα μπορούσαν να προβλέψουν την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας εκ των προτέρων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι νιώθουν υπνηλία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί να κοιμούνται υπερβολικά το μεσημέρι, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια.
Για μια περίοδο πέντε ετών, οι 733 συμμετέχοντες στη μελέτη κατηγοριοποιήθηκαν σε τρεις ομάδες:
- Σταθερός ύπνος (SS) – σταθερός ή ελαφρώς βελτιωμένος ύπνος, τον οποίο επέδειξαν 321 γυναίκες (43,8%)
- Μειούμενος νυχτερινός ύπνος (DNS) – μειώσεις στην ποιότητα και τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου, μέτριες αυξήσεις στους υπνάκους και επιδείνωση των κιρκάδιων ρυθμών ανάπαυσης-δραστηριότητας (RARs), τον οποίο επέδειξαν 256 γυναίκες (34,9%)
- Αυξημένη υπνηλία (IS) – μεγάλες αυξήσεις τόσο στη διάρκεια όσο και στην ποιότητα του ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, καθώς και επιδείνωση των κιρκάδιων RARs, τον οποίο επέδειξαν 156 γυναίκες (21,3%).
Μετά από πέντε χρόνια, η ομάδα διαπίστωσε επίσης εάν οι συμμετέχοντες είχαν φυσιολογική γνωστική λειτουργία, ήπια γνωστική εξασθένηση ή άνοια. Αυτό βασίστηκε είτε σε πολλαπλές νευροψυχολογικές δοκιμές, διάγνωση από γιατρό ή εισαγωγή σε οίκο ευγηρίας.
Μεταξύ των γυναικών στα 80 τους, 164 (22,4%) από αυτές ανέπτυξαν ήπια γνωστική εξασθένηση και 93 (12,7%) ανέπτυξαν άνοια. Διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες στην ομάδα της αυξημένης υπνηλίας είχαν περίπου διπλάσιο κίνδυνο άνοιας από εκείνες με σταθερά προφίλ ύπνου.
Οι συγγραφείς της μελέτης έγραψαν: «Μεταξύ των γυναικών της κοινότητας στα 80 τους, όσες είχαν αυξημένη υπνηλία 24 ωρών για πέντε χρόνια είχαν διπλάσιο κίνδυνο άνοιας κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος. Η αλλαγή στην πολυδιάστατη δραστηριότητα ύπνου-εγρήγορσης 24 ωρών μπορεί να χρησιμεύσει ως πρώιμος δείκτης ή παράγοντας κινδύνου για άνοια σε πολύ ηλικιωμένες γυναίκες.»
Επιπλέον, μια μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Alzheimer’s and Dementia το 2016, αποκάλυψε ότι η υψηλή ή χαμηλή διάρκεια ύπνου αύξησε τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης και άνοιας. Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications το 2021, έδειξε ότι η μικρότερη διάρκεια ύπνου στη μέση ηλικία συνδέθηκε με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) παραθέτει τα «κοινά» πρώιμα σημάδια της άνοιας ως:
- Απώλεια μνήμης
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Δυσκολία στην εκτέλεση οικείων καθημερινών εργασιών, όπως το να μπερδεύονται με τα σωστά ρέστα κατά τις αγορές
- Δυσκολία στην παρακολούθηση μιας συζήτησης ή στην εύρεση της σωστής λέξης
- Σύγχυση σχετικά με τον χρόνο και τον τόπο
- Αλλαγές διάθεσης
Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζετε συμπτώματα άνοιας, θα πρέπει να μιλήσετε με έναν γιατρό.
