Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να «ξεσκονίσει» τα ΑΦΜ όσων λαμβάνουν επιδόματα, για να εντοπίσει τους «πονηρούληδες» που τα εισπράττουν ενώ δεν τα δικαιούνται. Δεν επέδειξε βέβαια τον ίδιο ζήλο για τα χιλιάδες ΑΦΜ που εισέπρατταν παρανόμως αγροτικές επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ. Έπρεπε να παρέμβει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για να αρχίσει να ξετυλίγεται το νήμα της διαπλοκής, αν και πάλι επιστρατεύθηκαν τακτικές «μπαζώματος» των ευθυνών.
Ας μην είμαστε ωστόσο κακόπιστοι. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, το Μητρώο Εθνικών Παροχών και Ενισχύσεων, που θα χαρτογραφεί ποιοι, πώς και γιατί λαμβάνουν χρήματα ή άλλες παροχές από το κράτος, θα είναι «εργαλείο άσκησης πιο αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής».
Αποκλεισμένοι από επιδόματα
Εν τω μεταξύ, μέχρι η τσιμπίδα της ΑΑΔΕ να εντοπίσει τους επιτήδειους, δεκάδες χιλιάδες οικογένειες αποκλείονται από επιδόματα που μέχρι πρόσφατα δικαιούνταν, επειδή… ανέβηκαν εισοδηματική κατηγορία. Μόνο που έτσι όπως είναι δομημένο το φορολογικό σύστημα, χωρίς τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, με τη βοήθεια του πληθωρισμού, οι εισοδηματικές αυξήσεις ήταν στα χαρτιά, όχι στην πράξη.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2025 πάνω από 1,8%. Οι ονομαστικές αυξήσεις του 0,7% υπερφαλαγγίστηκαν από την αύξηση του πληθωρισμού, κατά μέσο όρο 2,4%, οδηγώντας σε μείωση του πραγματικού εισοδήματος κατά 1,83%.
Αντίστοιχα, η έκθεση της Eurostat, εκτιμά ότι το ίδιο διάστημα το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε κατά -0,8%, ενώ κατά μέσο όρο στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 0,9% και στην ευρωζώνη κατά 0,7%.
Παράλληλα, η Ελλάδα σημειώνει τις χειρότερες επιδόσεις στην ΕΕ στην αποταμίευση, με αρνητικό ποσοστό -3,8%, όταν στην ΕΕ σημειώνεται οριακή άνοδος, κατά -0,2% (και 0,1% στην Ευρωζώνη).
Με την καταναλωτική δαπάνη να αυξάνεται και την αποταμίευση να μειώνεται, γίνεται εμφανές ότι τα ελληνικά νοικοκυριά ζουν, εν μέρει, από τα «έτοιμα».
Κοινωνικά επιδόματα: Λιγότερα σε λιγότερους
Η διολίσθηση του πραγματικού εισοδήματος έρχεται σε αντίθεση με τη δραματική μείωση των δικαιούχων κοινωνικών επιδομάτων, κατά εκατοντάδες χιλιάδες άτομα την τελευταία διετία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (OΠΕΚΑ), για τον μήνα Ιούλιο 2025, καταβλήθηκαν επιδόματα συνολικού ύψους 281,4 εκατ. ευρώ. σε περίπου 1,1 εκατομμύρια δικαιούχους.
Τον Ιούλιο του 2023 οι δικαιούχοι ήταν περισσότεροι από 1,35 εκατομμύρια και το συνολικό ύψος των κοινωνικών επιδομάτων που καταβλήθηκαν ήταν 322,8 εκατομμύρια ευρώ.
Πρόκειται για μείωση του αριθμού των δικαιούχων σχεδόν κατά 247.000 άτομα ή κατά -18,5%. Το συνολικό, ονομαστικό, ποσό των επιδομάτων μειώθηκε κατά -13%, ενώ η πραγματική μείωση είναι μεγαλύτερη αν συνυπολογίσουμε ότι το ίδιο διάστημα ο πληθωρισμός αυξήθηκε αθροιστικά πάνω από 6,1%. Είναι δεδομένο ότι ένα μεγάλο ποσοστό της μείωσης των δικαιούχων οφείλεται στον νέο τρόπο φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, με το τεκμαρτό εισόδημα. Όμως αυτό δεν αναιρεί ότι οι περικοπές επιδομάτων πλήττουν και πολίτες που τα έχουν ανάγκη, είτε είναι μισθωτοί είτε αυτοαπασχολούμενοι.
Οικογένειες με παιδιά, τα πρώτα θύματα
Το μεγαλύτερο πλήγμα σε ό,τι αφορά τις περικοπές επιδομάτων, δέχθηκαν οι οικογένειες με παιδιά. Τον Ιούλιο του 2023 έλαβαν επιδόματα παιδιού περισσότερα από 645.000. άτομα. Τον Ιούλιο του 2025, ο αριθμός δικαιούχων επιδόματος παιδιού «βούλιαξε» σε ιστορικό χαμηλό, κάτω από 489.000 άτομα.
Δηλαδή περίπου 157.000 οικογένειες έπαψαν να δικαιούνται επίδομα παιδιού, οι περισσότερες επειδή ανέβηκαν εισοδηματική κλίμακα (αν εξαιρέσουμε όσες τα παιδιά τους ενηλικιώθηκαν).
Πόσες όμως από αυτές τις οικογένειες είδαν τα εισοδήματά τους να αυξάνονται στα χαρτιά και πόσες στην πράξη; Αν κρίνουμε από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Εurostat, που δείχνουν μείωση του πραγματικού εισοδήματος μεταξύ 2024-25, είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι ένα σημαντικός αριθμός οικογενειών με παιδιά αποκλείστηκε από τα επιδόματα, ακριβώς τη στιγμή που τα είχε περισσότερο ανάγκη.
Όπως επισημαίνει άλλωστε σχετική μελέτη της Eurobank, στην Ελλάδα τα ζευγάρια μισθωτών με παιδιά, έχουν τη δεύτερη υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες χώρες του Νότου.
Τα ζευγάρια αυτά, δεν τιμωρούνται μόνο με «φορολογικό πέναλτι» όταν αυξάνεται το ονομαστικό (αλλά όχι και το πραγματικό) τους εισόδημα, αλλά τιμωρούνται και με περικοπές στα επιδόματα.
Ποια επιδόματα κόπηκαν και σε ποιους.
Από τον ίδιο πίνακα του ΟΠΕΚΑ για τον Ιούλιο του 2025, διαπιστώνουμε ότι το επίδομα στέγασης έλαβαν περίπου 191.000 άτομα. Το 2023, το είχαν λάβει 270.000 άτομα. Σε δύο χρόνια δηλαδή οι δικαιούχοι επιδόματος στέγασης μειώθηκαν κατά 79.000 και πλέον άτομα, όταν το ίδιο διάστημα τα ενοίκια αυξήθηκαν αθροιστικά πάνω 16% σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
Οι δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου επιδόματος ανήλθαν περίπου στους 158.300, έναντι 201.500 τον αντίστοιχο μήνα του 2023. Πρόκειται για μείωση των δικαιούχων σχεδόν κατά 43.200 άτομα ή -21%.
Με το βλέμμα στη ΔΕΘ
Σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιοποιηθεί, η κυβέρνηση θα ανακοινώσει στη ΔΕΘ ένα πακέτο μέτρων, με έμφαση στην ελάφρυνση της μεσαίας τάξης και τη στήριξη των οικογενειών. Παρά τις εκκλήσεις φορέων για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, το μέτρο αυτό φαίνεται να αποκλείεται. Αντ’ αυτού εξετάζεται η προσθήκη ενός ενδιάμεσου φορολογικού συντελεστή στο κλιμάκιο εισοδήματος από τα 10.001 ως τα 20.000 ευρώ, τα οποία σήμερα φορολογούνται με συντελεστή 22%.
Όσο για τη στήριξη των οικογενειών, εξετάζονται μέτρα φοροαπαλλαγών, π.χ. με αναπροσαρμογή του αφορολόγητου ανάλογα με τον αριθμό παιδιών. Ίσως θα έπρεπε να αναπροσαρμοστούν και τα εισοδηματικά όρια για τη χορήγηση κοινωνικών επιδομάτων. Διαφορετικά, οι όποιες φορο-ελαφρύνσεις θα αποδειχθούν δώρο άδωρο, αφού όσα δίνει η κυβέρνηση με το ένα χέρι, θα τα παίρνει με το άλλο, με τσεκούρωμα στα επιδόματα.
