Ο Γκαμπριέλ Ζουκμάν είναι Γάλλος οικονομολόγος, γνωστός για τις έρευνές του πάνω σε θέματα που αφορούν τη φορολογία, την ανισότητα του πλούτου και τη φοροδιαφυγή. Θεωρείται από τους κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως σε θέματα «φορολογικών παραδείσων» και κατανομής πλούτου.
Ο «φόρος Ζουκμάν» είναι μια πρόταση για ελάχιστη ετήσια φορολόγηση 2% επί της καθαρής αξίας περιουσίας νοικοκυριών που υπερβαίνουν τα 100 εκατομμύρια ευρώ. Το μέτρο θα μπορούσε να αποφέρει έως και 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως
Σπούδασε στην École Normale Supérieure και απέκτησε διδακτορικό στην Οικονομία από το Paris School of Economics το 2013, υπό την καθοδήγηση του Τομάς Πικετί, συγγραφέα του «Κεφάλαιο στον 21ο Αιώνα».
Ετήσια φορολόγηση 2% για τους υπερπλουσίους
Οι παρεμβάσεις του, το τελευταίο χρονικό διάστημα, έχουν αναστατώσει τη γαλλική πολιτική σκηνή και έχουν ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση σε όλη την Ευρώπη. Παρά το νεαρό της ηλικίας του (38 χρονών) είναι ιδιαίτερα επιδραστικός καταφέρνοντας να «ακουμπήσει» τις ευαίσθητες χορδές των θυμωμένων πολιτών που έχουν κουραστεί να βλέπουν το κόστος ζωής να αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και τις κυβερνήσεις να παρακολουθούν χωρίς να μπορούν να βάλουν ένα «φρένο».
Ο Ζουκμάν επικεντρώνεται στη μελέτη της φορολογικής ανισότητας και της φοροδιαφυγής. Χαρακτηρίζεται ως προοδευτικός οικονομολόγος, αλλά αποφεύγει τον ακτιβισμό, εστιάζοντας σε εμπειρικά δεδομένα και στατιστικές αναλύσεις.
Η πρότασή του για ελάχιστη ετήσια φορολόγηση 2% επί της καθαρής αξίας περιουσίας νοικοκυριών που υπερβαίνουν τα 100 εκατομμύρια ευρώ, ώστε να επιτευχθεί φορολογική δικαιοσύνη και να αντιμετωπιστούν τα δημοσιονομικά προβλήματα της Γαλλίας, προκαλεί τσουνάμι αντιδράσεων σε μια Γαλλία που πασχίζει να περάσει ένα σχέδιο λιτότητα που περιλαμβάνει αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών.
Θα βρεθεί μάλιστα στο επίκεντρο των επερχόμενων συζητήσεων μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού Σεμπαστιέν Λεκορνί και των Σοσιαλιστών, των οποίων τη στήριξη επιδιώκει ο νέος πρωθυπουργός για να μην καταρρεύσει και η δική του κυβέρνηση.
Αφορά το 0,01% των φορολογουμένων
Στόχος της πρότασης Ζουκμάν είναι η αντιμετώπιση της φορολογικής ανισότητας και παράλληλα η ενίσχυση των δημόσιων εσόδων. Η ιδέα βασίζεται σε έρευνες που δείχνουν ότι οι υπερπλούσιοι (βλέπε δισεκατομμυριούχοι) πληρώνουν αναλογικά λιγότερους φόρους σε σχέση με τον μέσο πολίτη – συχνά λιγότερο από 0,3% της περιουσίας τους ετησίως.
Στη Γαλλία η πρόταση βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων από τον Σεπτέμβριο 2025. Η εφαρμογή του θα επηρέαζε μόλις 1.800 νοικοκυριά (0,01% των φορολογουμένων) και θα μπορούσε να αποφέρει 20 δισ. ευρώ ετησίως, βοηθώντας στην κάλυψη μέρος του ελλείμματος.
Διχάζει η πρόταση του 38χρονου οικονομολόγου
Όμως, ο λεγόμενος «φόρος Ζουκμάν» έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις. Σοσιαλιστές και Αριστεροί ενστερνίζονται την πρόταση θεωρώντας πως είναι προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων.
Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν (που κατάργησε παρόμοιο φόρο περιουσίας το 2017) και οι επιχειρηματίες την απορρίπτουν ως «αντι-επιχειρηματική». Η γνωστή για τις ακραίες απόψεις της Μαρί Λεπέν τον κατηγορεί για «κομμουνιστικές ιδέες», ενώ φιλελεύθεροι οικονομολόγοι (π.χ. Φιλίπ Αγκιόν) εκτιμούν ότι ο φόρος θα αποφέρει λιγότερα έσοδα λόγω φυγής κεφαλαίων. Ο πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού πίστευε ότι η πρόταση Ζουκμάν θα αποθάρρυνε τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Κορυφαίοι οικονομολόγοι όπως ο Πολ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτς υποστηρίζουν τις προτάσεις του, βλέποντας τη φορολογία πλούτου ως λύση για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων.
«Το πλεονέκτημα του φόρου Ζουκμάν δεν είναι ο ίδιος ο φόρος, αλλά η διάγνωση του προβλήματος και η εγκατάλειψη της ιδέας ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα», δήλωσε ο Πασκάλ Σεντ-Αμάν, Γάλλος αξιωματούχος που ηγήθηκε για μια δεκαετία των προσπαθειών για παγκόσμια φορολογική μεταρρύθμιση στον ΟΟΣΑ.
Το γαλλικό Le Nouvel Observateur τον αποκάλεσε «Ζορό της φορολογίας» για την επιμονή του κατά των «φορολογικών παραδείσων».
Σε δημοσκοπήσεις (IFOP, 2025), το 60% των Γάλλων υποστηρίζει έναν φόρο στους υπερπλούσιους, με το όνομα Ζουκμάν να γίνεται συνώνυμο της «φορολογικής δικαιοσύνης».
Ο Μπερνάρ Αρνό (LVMH) και άλλοι δισεκατομμυριούχοι τον κατηγορούν ότι υπονομεύει την επιχειρηματικότητα. Αρκετοί απειλούν με μετεγκατάσταση σε Ελβετία ή Μονακό.
Ο Αρνό, επικεφαλής του ομίλου ειδών πολυτελείας και 5ος πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη για το 2025 στη λίστα Forbes, πίσω από μεγιστάνες της υψηλής τεχνολογίας, ισχυρίστηκε ότι ο «φόρος Ζουκμάν, είναι επίθεση στην οικονομία της Γαλλίας. Και κατήγγειλε τον αρχιτέκτονα του σχεδίου ως ακροαριστερό ιδεολόγο, αμφισβητώντας την επιστημονική του επάρκεια.
Γιατί δεν θα φύγουν οι επιχειρηματίες
Στο επιχείρημα ότι ένας τέτοιος νόμος θα ωθήσει τους πλούσιους να εγκαταλείψουν -επιχειρηματικά- τη Γαλλία, ο 38χρονος οικονομολόγος απαντά αφοπλιστικά:
«Οι 500 πλουσιότεροι Γάλλοι αύξησαν τον πλούτο τους κατά μέσο όρο 10% τον χρόνο. Με έναν ελάχιστο φόρο 2%, θα τον αύξαναν κατά 8% τον χρόνο, αν συνεχιστεί αυτή η τάση. Αξίζει άραγε να μεταναστεύσει κανείς γνωρίζοντας ότι οι επιχειρήσεις, τα δίκτυα, οι κύκλοι επιρροής, όπως και οι οικογενειακοί και επαγγελματικοί δεσμοί αυτών των δισεκατομμυριούχων βρίσκονται στη Γαλλία; Ορισμένοι φορολογούμενοι μπορεί να κάνουν αυτόν τον υπολογισμό. Αλλά η ιδέα μιας μαζικής φυγής είναι καθαρή φαντασία».
Με τη συζήτηση να είναι έντονη και το αποτέλεσμα άγνωστο, ένα μόνο είναι σίγουρο: Μια δεκαετία και πλέον μετά το εξαιρετικά επιτυχημένο «Κεφάλαιο στον 21ο Αιώνα» του Πικετί, ο Ζούκμαν παίρνει το στέμμα του επόμενου οικονομολόγου ροκ σταρ της Γαλλίας και αυτό δεν είναι και λίγο…
