Αναστολή πληρωμών ΟΠΕΚΕΠΕ, ευλογιά στα αιγοπρόβατα, νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και ο μόνιμος, υφέρπων κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ για τους (πραγματικούς) αγρότες και κτηνοτρόφους της Ελλάδας. «Σε έναν μήνα, οι αγρότες θα είναι στα κάγκελα» προειδοποιεί, μιλώντας στα «ΝΕΑ», επαγγελματίας του αγροτικού τομέα με καλή γνώση της πραγματικότητας στα χωράφια της χώρας.
Ενεργοποιούνται μηχανισμοί παρακολούθησης παρόμοιοι με εκείνους των φυσικών καταστροφών
Δεδομένων των παραπάνω συνθηκών, οι τράπεζες που έχουν ανοιχτά δάνεια προς αγρότες και κτηνοτρόφους τίθενται σε καθεστώς επιφυλακής, υπό τον φόβο κοκκινίσματος δανείων συνολικής ονομαστικής αξίας που υπολογίζεται περίπου στο 1 δισ. ευρώ. Τη μεγαλύτερη έκθεση στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα έχει η Πειραιώς, με δάνεια που ανέρχονται σε περίπου 720 εκατ. ευρώ. Ανοιχτά δάνεια προς τον πρωτογενή τομέα έχουν επίσης οι συνεταιριστικές τράπεζες της περιφέρειας (Χανίων, Ηπείρου, Καρδίτσας, Θεσσαλίας), ενώ οι υπόλοιπες – συστημικές και μη – είναι ακόμα πιο προφυλαγμένες από τους κινδύνους της παραγωγής.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες λαμβάνουν μέτρα και προετοιμάζονται για παν ενδεχόμενο. Σύμφωνα με πληροφορίες, αν και δεν παρατηρούνται ακόμα καθυστερήσεις στις αποπληρωμές δανείων και λοιπές υποχρεώσεις των αγροτών προς τις τράπεζες, το ζήτημα παρακολουθείται στενά από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το πρώτο μέτρο που είναι έτοιμες να λάβουν οι τράπεζες σε περίπτωση που διαπιστωθεί γενικευμένη αδυναμία εξυπηρέτησης από αγρότες και κτηνοτρόφους είναι η αναστολή πληρωμής των δόσεων των δανείων. Αλλωστε, αυτό είναι το μέτρο που είχε ληφθεί και μετά την καταστροφή του Ντάνιελ το φθινόπωρο του 2023, και ο σχετικός μηχανισμός είναι έτοιμος να τεθεί ξανά σε λειτουργία.
Οπως αναφέρουν πηγές με γνώση του ζητήματος, το όποιο πρόβλημα θα προκύψει από τις καθυστερήσεις στις πληρωμές των επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ και στο γεγονός ότι ορισμένοι αγρότες αναμένεται να χάσουν τις ενισχύσεις για τη διετία 2024-2025. Οι πληρωμές έχουν ανασταλεί μέχρι η κυβέρνηση να υποβάλει στην Κομισιόν το σχέδιο για το μέλλον του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τη σχετική διορία να έχει τεθεί στις 4 Νοεμβρίου.
Αυτό σημαίνει ότι τα σχεδόν 600 εκατ. ευρώ που περιμένουν οι αγρότες από τα κονδύλια του 2024, καθώς και οι προκαταβολές περίπου 500 εκατ. ευρώ για το 2025 δεν θα μπουν στους λογαριασμούς των αγροτών μέσα στον Οκτώβριο, όπως γίνεται υπό κανονικές συνθήκες. Σύμφωνα με πληροφορίες, αν οι προκαταβολές δοθούν τον Νοέμβριο, τότε μάλλον δεν θα προκύψει πρόβλημα με την αποπληρωμή των αγροτικών δανείων. Πάντως, πηγές από τον αγροτικό τομέα αναφέρουν ότι «οι αποπληρωμές δανείων είναι το τελευταίο που σκέφτονται οι αγρότες».
Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Γιάννη Καββαδά, οι επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ δύσκολα θα καταβληθούν πριν από τον Δεκέμβριο. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι οι αγρότες που θεωρούν πως σημαντικό μέρος των επιδοτήσεων για το 2024 και το 2025 είναι συνολικά «στον αέρα», με άγνωστη την ημερομηνία πληρωμής.
Σε ό,τι αφορά τους κτηνοτρόφους που έχουν πληγεί από την ευλογιά των αιγοπροβάτων, ο κίνδυνος κοκκινίσματος δανείων κρίνεται μικρότερος σε πρώτη φάση, αφού προβλέπονται σχετικές αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ για τη θανάτωση ζώων που προσβάλλονται από ευλογιά και πανώλη. Ωστόσο, οι καθυστερήσεις στην καταβολή των εν λόγω αποζημιώσεων αφήνουν τους κτηνοτρόφους έκθετους. «Οι κτηνοτρόφοι των οποίων τα ζώα έχουν προσβληθεί από ευλογιά έχουν καταστραφεί τελείως» αναφέρει επαγγελματίας του τομέα.
Δεν υπάρχει συστημικός κίνδυνος
Παρ’ όλα αυτά, τα αγροτικά και κτηνοτροφικά δάνεια δεν αποτελούν συστημικό κίνδυνο για το τραπεζικό σύστημα, αφού αποτελούν μόνο ένα μικρό μέρος των ενεργών δανείων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ για τις ανοιχτές χρηματοδοτήσεις της ελληνικής οικονομίας από τις τράπεζες, το υπόλοιπο των δανείων προς αγρότες, ατομικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες ανέρχεται σε 3,8 δισ. ευρώ.
Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε κάτω από 2% των συνολικών δανείων στην οικονομία, ενώ εξ αυτών, μόνο ένα μικρό μέρος, περίπου 1 δισ. ευρώ, υπολογίζεται πως είναι τα δάνεια προς αγρότες και κτηνοτρόφους.
Ως εκ τούτου, δεν μοιάζει να συντρέχει συστημικός κίνδυνος από το ενδεχόμενο κοκκίνισμα των αγροτικών δανείων. Εντούτοις, σε αυτό το δυσμενές σενάριο θα υπάρχουν επιπτώσεις και σε άλλους τομείς της οικονομίας, και ειδικά στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων.
Ο «μπαμπούλας» της κλιματικής αλλαγής
Σε κάθε έκθεσή της, η ΤτΕ αναφέρεται αναλυτικά στους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, που θεωρείται πιθανώς ο μεγαλύτερος συστημικός κίνδυνος της εποχής για το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή, με αποτέλεσμα να πλήττονται η διατροφική ασφάλεια, η μεταποίηση, η κατανάλωση και το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον πρωτογενή τομέα.
Ακόμα κι αν τα δάνεια των αγροτών και κτηνοτρόφων δεν συνιστούν από μόνα τους κίνδυνο για την οικονομία, η περαιτέρω καθίζηση του πρωτογενούς τομέα έρχεται με σημαντικά απόνερα.
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
