Οι συζητήσεις για εξαίρεση των κρατικών δαπανών για προσιτή στέγη από τους δημοσιονομικούς κανόνες συνεχίζονται αμείωτες στις Βρυξέλλες. Εν όψει της παρουσίασης του σχεδίου της Κομισιόν που αναμένεται τον Δεκέμβριο, ο επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν κάνει λόγο για ανάγκη η στεγαστική κρίση να αντιμετωπιστεί «ολιστικά».
«Οι κανόνες όπως ισχύουν τώρα είναι υπερβολικά αυστηροί, άρα πρέπει να τους αλλάξουμε», λέει ο Γιόργκενσεν
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα παρά τις όποιες κυβερνητικές παρεμβάσεις. Άνθρωποι που δεν έχουν δικό τους σπίτι βλέπουν τα ενοίκια να εκτοξεύονται και να ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες που τους δίνει ο μισθός τους, ενώ η ιδιοκτησία φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός για τους περισσότερους νέους ανθρώπους. Η Αθήνα, ειδικότερα, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πόλεις με τη μεγαλύτερη ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης.
Σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν, οι τιμές κατοικίας στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί άνω του 60% από το 2017, η προσφορά κοινωνικής κατοικίας είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ και μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη βιώνουν έντονη πίεση από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν πάνε πίσω. Σημαντική ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης καταγράφεται στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία, στην Ολλανδία και στο Λουξεμβούργο. Η έκθεση Eurocities Pulse Mayors Survey 2025, η οποία βασίστηκε στις απαντήσεις 86 δημάρχων μεγαλουπόλεων από 26 ευρωπαϊκές χώρες, δίνει μια σαφή εικόνα της κλιμακούμενης κρίσης. Το 39% των δημάρχων δηλώνει ότι η στέγαση είναι πλέον μη προσιτή στην πόλη τους, με τα ενοίκια ή τις δόσεις στεγαστικών δανείων να ξεπερνούν το ένα τρίτο του εισοδήματος – όριο που θεωρείται διεθνώς ως «βιώσιμο».
Όπως αναφέρει το Euronews, ο Γιόργκενσεν αναγνωρίζει ότι η στέγαση αποδεικνύεται απρόσιτη για χιλιάδες πολίτες της ΕΕ λόγω της έκρηξης τιμών αγοράς και ενοικίων, καθιστώντας αναγκαία μια ολιστική προσέγγιση που θα ενσωματώνει επενδύσεις, ενέργεια, κοινωνική πολιτική και ρύθμιση της αγοράς, σε συνδυασμό με τις κρατικές ενισχύσεις.
Ο επίτροπος Οικονομίας, Μάρος Σέφκοβιτς, επιβεβαιώνει από την πλευρά του ότι το σχέδιο θα παρουσιάσει συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι η στέγη είναι πλέον «ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τους νέους που θέλουν να δημιουργήσουν οικογένεια» και ότι η πίεση έχει γίνει δυσβάσταχτη σε πολλές πρωτεύουσες.
Κομισιόν: Το σχέδιο
Το ευρωπαϊκό Σχέδιο για Προσιτή Κατοικία, που θα παρουσιαστεί από την Κομισιόν τον Δεκέμβριο, θα περιλαμβάνει ένα μείγμα μη δεσμευτικών πρωτοβουλιών και νομοθετικών προτάσεων, όπως ο νόμος για την ενίσχυση δημοσίων και συνεταιριστικών κατασκευών, καθώς και οι νέοι κανόνες για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Οι Βρυξέλλες, όπως δηλώνει ο ευρωπαίος επίτροπος, προσανατολίζονται σε χαλάρωση των αυστηρών κανόνων που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις, σε συνδυασμό με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ώστε να βοηθήσουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ να αυξήσουν την προσφορά προσιτής κατοικίας.
«Αυτοί οι κανόνες αφορούν το πού μπορεί το κράτος να παρέμβει για να στηρίξει την κατασκευή νέων προσιτών ή κοινωνικών κατοικιών» εξηγεί, παραδεχόμενος ότι όπως ισχύουν τώρα είναι υπερβολικά αυστηροί, «άρα πρέπει να τους αλλάξουμε».
Όπως τονίζει, δυστυχώς είμαστε σε αυτή την κρίση και πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να αλλάξουμε την κατάσταση: «Αν δεν εξετάσουμε επενδύσεις, ενέργεια, κοινωνικές πολιτικές, πολιτικές ενιαίας αγοράς και κανόνες κρατικών ενισχύσεων, φοβάμαι ότι δεν θα λύσουμε το πρόβλημα».
Δεδομένου ότι η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει τις κρατικές ενισχύσεις εκτός εάν θεωρούνται αναγκαίες για οικονομική ανάπτυξη, οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να τροποποιήσουν τους υφιστάμενους κανόνες έτσι ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να στηρίζουν την προσιτή κατοικία «με ταχύτερο και απλούστερο τρόπο».
«Μερικοί ίσως αναρωτηθούν γιατί η ΕΕ πρέπει καν να έχει λόγο σε όσα συμβαίνουν σε ένα κράτος μέλος» σημειώνει ο ευρωπαίος επίτροπος, διευκρινίζοντας στη συνέχεια ότι αυτό σχετίζεται με την ενιαία αγορά. «Είναι λογικό να υπάρχουν κανόνες για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να στηριχθεί» τόνισε.
Γιόργκενσεν: Οι πόλεις έγιναν απλησίαστες για ανθρώπους με φυσιολογικές δουλειές
Από το 2010 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2025, τα ενοίκια αυξήθηκαν σχεδόν κατά 29% και οι τιμές κατοικιών πάνω από 60% στην ΕΕ. Οι πολίτες νιώθουν ασφυκτική πίεση, κάτι που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες πολιτών από τη Λισαβόνα μέχρι τη Βαρκελώνη και την Κοπεγχάγη.
Το κόστος κατασκευής επίσης εκτοξεύτηκε, έως και 48% μεταξύ 2010 και 2023. «Η κρίση έχει φτάσει σε σημείο όπου άνθρωποι με φυσιολογικές δουλειές και εισοδήματα δεν μπορούν πλέον να ζουν σε πολλές πόλεις διότι είναι υπερβολικά ακριβό», λέει ο Γιόργκενσεν.
Η στεγαστική πολιτική δεν μπορεί να παραμένει αρμοδιότητα των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, καθώς εξελίσσεται σε κεντρικό ζήτημα στην ΕΕ. Σε αυτό εντάσσονται και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις για τις οποίες οι Βρυξέλλες προωθούν σχετική πρωτοβουλία έως το 2026.
«Ο τουρισμός είναι θετικό πράγμα, αλλά δεν είναι καλό όταν φαίνεται ότι καταστρέφει τη ζωή των κατοίκων μιας πόλης», επισημαίνει ο Γιόργκενσεν, αναφερόμενος στη μεγάλη αύξηση των τιμών κατοικιών εξαιτίας και αυτών των πλατφορμών.
Το λεγόμενο «financialisation» θα βρεθεί επίσης στο επίκεντρο των σχεδίων των Βρυξελλών για την κρίση στέγασης. Όπως υπογραμμίζει ο Γιόργκενσεν, «υπάρχει πολλή κερδοσκοπία και η κατοικία θεωρείται από πολλούς επενδυτές ως εμπόρευμα. Δεν με ενοχλεί το ότι κάποιοι βγάζουν χρήματα, αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτό δεν οδηγεί πάντα στο καλύτερο αποτέλεσμα για την κοινωνία συνολικά».
