Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Communications Biology, οι ερευνητές μελέτησαν πώς οι σύζυγοι επηρεάζουν ο ένας τις συνήθειες ύπνου και τις κιρκαδικές προτιμήσεις του άλλου, χρησιμοποιώντας δεδομένα από μελέτες μεγάλης κλίμακας, όπως της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου (UK) και της 23andMe.
Ιστορικό
Ο ανεπαρκής και διαταραγμένος ύπνος, συμπεριλαμβανομένης της αϋπνίας και της σύντομης διάρκειας ύπνου, επηρεάζει πάνω από το ένα τέταρτο των ενηλίκων των Ηνωμένων Πολιτειών (ΗΠΑ) και συνδέεται με απώλεια παραγωγικότητας, επαγγελματικά ατυχήματα και αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών και μεταβολικών ασθενειών, κατάθλιψη και ορισμένες μορφές καρκίνου.
Τα πρότυπα ύπνου των ζευγαριών, που επηρεάζονται από την ηλικία, το φύλο και τον τρόπο ζωής, φαίνεται να αλληλοεπηρεάζονται, γεγονός που θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην οικογενειακή υγεία.
Για το συγκεκριμένο θέμα απαιτείται περαιτέρω έρευνα καθώς η κατανόηση της αλληλεξάρτησης των προτύπων ύπνου στα ζευγάρια είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση εκτεταμένων προβλημάτων ύπνου με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την κοινωνία.
Η μελέτη
Τα γενετικά δεδομένα της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου περιλαμβάνουν γονότυπους 488.377 ατόμων που χρησιμοποιούν δύο διαφορετικές συστοιχίες. Η παρούσα μελέτη επικεντρώθηκε σε 463.827 άτομα πρόσφατης ευρωπαϊκής καταγωγής, εξαιρουμένων των μη ευρωπαϊκών καταβολών που βασίζονται σε γενετική ανάλυση.
Οι συμμετέχοντες περιέγραψαν στην αρχή τη σύνθεση του νοικοκυριού τους, προσδιορίζοντας αν ζούσαν με σύζυγο, με κάποιον άλλο ή μόνοι. Έπειτα από λεπτομερή διαλογή το τελικό δείγμα περιελάμβανε 47.549 ζευγάρια.
Στην αρχή, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο που κάλυπτε διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του ύπνου. Eιδικότερα, το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε ερωτήσεις σχετικά με τις συνήθειες του ύπνου, την ευκολία αφύπνισης, τα συμπτώματα αϋπνίας, τη διάρκεια του ύπνου και το ροχαλητό, με τις απαντήσεις να ταξινομούνται προκειμένου να αναλυθούν.
Επιπλέον, 103.711 άτομα φόρεσαν κατά την έναρξη της μελέτης επιταχυνσιομέτρο το οποίο παρείχε στους ερευνητές λεπτομερή δεδομένα για τον ύπνο των συγκεκριμένων συμμετεχόντων.
Η μελέτη της UK Biobank, με συμμετέχοντες ηλικίας 40-70 ετών, συνέλεξε λεπτομερή δεδομένα, όπως ηλικία, φύλο και τόπος γέννησης, εξαιρουμένων εκείνων με αναντιστοιχίες φύλου ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Έλαβε υπόψη τις τοποθεσίες αξιολόγησης και ενσωμάτωσε γενετικά στοιχεία ως συμμεταβλητές.
Αντίθετα, το σύνολο δεδομένων της 23andMe αποτελούνταν από πελάτες από μια εταιρεία προσωπικής γονιδιωματικής, που εστιάζει στην ευρωπαϊκή καταγωγή για να ελαχιστοποιήσει τη σύγχυση και να εντοπίσει τα ζευγάρια συζύγων μέσω γενετικής ανάλυσης.
Και οι δύο μελέτες εξέτασαν χαρακτηριστικά ύπνου όπως ο χρονότυπος και η αϋπνία. Η UK Biobank χρησιμοποίησε κατηγορικές απαντήσεις, ενώ η 23andMe χρησιμοποίησε δυαδικές μεταβλητές.
Τα αποτελέσματα της μελέτης
Η μελέτη της UK Biobank ανέλυσε διεξοδικά τα χαρακτηριστικά ύπνου μεταξύ 47.549 ζευγαριών. Από αυτά, 47.420 ζευγάρια παρείχαν πληροφορίες ύπνου μέσω του βασικού ερωτηματολογίου και 3.454 ζεύγη είχαν έγκυρα δεδομένα από επιταχυνσιόμετρο, τα οποία συλλέχθηκαν μεταξύ 2,8 και 8,7 ετών μετά την αρχική μελέτη. Αυτά τα δεδομένα επέτρεψαν μια λεπτομερή αξιολόγηση διαφόρων παραμέτρων του ύπνου.
Η μέση ηλικία των γυναικών και των ανδρών συζύγων στην αρχή της μελέτης ήταν περίπου 56,8 και 58,5 έτη, αντίστοιχα. Και οι δύο ομάδες ανέφεραν παρόμοιες διάρκειες ύπνου, διαφοροποιώντας ελαφρώς τους χρονότυπούς τους.
Οι άντρες είτε δεν εξέφραζαν προτίμηση για το αν είναι πρωινοί ή βραδινοί τύποι ή έδειχναν να προσδιορίζονται περισσότερο ως βραδινοί. Αντίθετα οι γυναίκες προσδιορίζονταν περισσότερο ως πρωινοί τύποι. Οι γυναίκες ανέφεραν επίσης περισσότερα συμπτώματα αϋπνίας και δυσκολία στο ξύπνημα, ενώ οι άνδρες αναφέρθηκε ότι ροχαλίζουν συχνότερα από τις συντρόφους τους.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι σύζυγοι που συμμετείχαν στην αξιολόγηση του επιταχυνσιομέτρου ήταν, κατά μέσο όρο, μεγαλύτεροι από αυτούς που δεν συμμετείχαν. Έδειξαν επίσης πιο υγιεινές επιλογές τρόπου ζωής, όπως χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος και κατανάλωση αλκοόλ.
Μεταξύ των συμμετεχόντων στη έρευνα της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου με γενετικά δεδομένα, όσοι ζούσαν με συζύγους είχαν λιγότερες πιθανότητες να είναι βραδινοί τύποι ή να αντιμετωπίζουν δυσκολία στο ξύπνημα και βιώνουν αϋπνία λιγότερο συχνά. Ωστόσο, το ροχαλητό αναφέρθηκε συχνότερα, πιθανώς επηρεασμένο από τη φύση της ερώτησης σχετικά με το ροχαλητό.
Το σύνολο δεδομένων της 23andMe περιελάμβανε ζευγάρια συζύγων με μέση ηλικία ελαφρώς μεγαλύτερη από την ομάδα της UK Biobank. Παρόμοια με τα ευρήματα της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου, η διάρκεια του ύπνου ήταν συνεπής μεταξύ των φύλων, αλλά υπήρχαν διαφορές στην αϋπνία και το ροχαλητό.
Ένα βασικό εύρημα και από τα δύο σύνολα δεδομένων ήταν η συσχέτιση των χαρακτηριστικών ύπνου μεταξύ των συζύγων. Ενώ υπήρχαν ασθενείς θετικές συσχετίσεις για τη διάρκεια του ύπνου και την καθημερινή δραστηριότητα, παρατηρήθηκε αντίστροφη συσχέτιση για τον χρονότυπο.
Η ανάλυση των δεδομένων της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου έδειξε ότι η διάρκεια ύπνου και τα επίπεδα δραστηριότητας του ενός συζύγου μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα του άλλου, με τον χρονότυπο του ενός να προκαλεί το αντίθετο στον σύντροφό του. Η μελέτη αποκάλυψε πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφορετικών χαρακτηριστικών ύπνου στα ζευγάρια.
Στη μελέτη της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου, από τη συσχέτιση μεταξύ των βαθμολογιών γενετικού κινδύνου (GRS) για τα χαρακτηριστικά ύπνου στους συζύγους προέκυψαν περιορισμένες ενδείξεις γονοτυπικών συσχετίσεων.
Αυτές οι συσχετίσεις, που προέρχονται από γενετικούς πολυμορφισμούς μονο-νουκλεοτιδίων (SNPs) που σχετίζονται με χαρακτηριστικά ύπνου, κυμαίνονταν μεταξύ -0,007 και 0,010. Ακόμη και όταν εφαρμόστηκαν διαφορετικά όρια p-value από μελέτες συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα (GWAS), οι συσχετίσεις παρέμειναν ανεπαίσθητες, με την αϋπνία να δείχνει μόνο μια ασθενή, σταθερή συσχέτιση.
Ερευνήθηκε επίσης εάν διάφοροι παράγοντες θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα που παρατηρούνται μεταξύ των χαρακτηριστικών ύπνου των συζύγων. Η ανάλυση εξέτασε παράγοντες όπως η ηλικία, ως δείκτης για τη διάρκεια της σχέσης, η τοποθεσία γέννησης για πιθανές επιπτώσεις στη δομή του πληθυσμού και πτυχές του τρόπου ζωής, όπως η κατάσταση απασχόλησης και η σύνθεση του νοικοκυριού.
Σημειώνεται ότι οι επιπτώσεις στη διάρκεια του ύπνου ήταν ισχυρότερες σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες και οι επιπτώσεις του χρόνου δραστηριότητας ήταν πιο έντονες σε ζευγάρια χωρίς παιδιά.
Όσον αφορά την οριζόντια πλειοτροπία, η οποία αναφέρεται σε μια γενετική παραλλαγή που επηρεάζει πολλαπλά χαρακτηριστικά, από τα ευρήματα προέκυψαν ελάχιστες ενδείξεις ότι αυτό το φαινόμενο επηρεάζει τα αποτελέσματα. Δοκιμές όπως η δοκιμή Sargan και η δοκιμή αναχαίτισης MR-Egger υποστήριξαν αυτό το συμπέρασμα.
Επιπλέον, οι αναλύσεις που αντιστοιχούσαν στην πλειοτροπία απέδωσαν συνεπείς κατευθύνσεις επίδρασης με ευρύτερα διαστήματα εμπιστοσύνης, υποδεικνύοντας ζωτικότητα έναντι της οριζόντιας πλειοτροπίας. Ωστόσο, η παρουσία αδύναμων γενετικών οργάνων προειδοποιεί κατά της υπερερμηνείας αυτών των ευρημάτων.
