Παγωμάρα, εκνευρισμός, απορία και αγανάκτηση είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν σήμερα στα καφενεία της ελληνικής επικράτειας, με τις νέες ανατιμήσεις στον σερβιριζόμενο καφέ, λόγω επαναφοράς του ΦΠΑ στο 24%. Υπενθυμίζεται ότι η αύξηση του ΦΠΑ ισχύει και για τα υπόλοιπα σερβιριζόμενα ροφήματα (κακάο, τσάι, χαμομήλι), ενώ για τον καφέ «στο χέρι» (take away ή delivery) εξακολουθεί να ισχύει ο μειωμένος φορολογικός συντελεστής το 13%.
«Το κλίμα στα καφενεία είναι περίεργο. Ο κόσμος μας λέει ότι δεν αντέχει άλλες αυξήσεις, μάλιστα σε ένα είδος που για τον Έλληνα είναι καθημερινή συνήθεια», δηλώνει στο in o Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών Εμπόρων (ΓΣΕΒΕΕ).
Ψυχρολουσία από τις ανατιμήσεις
Σύμφωνα με όσα μεταφέρουν οι επαγγελματίες του κλάδου, η πρώτη αντίδραση των πελατών είναι η απορία, πώς έγινε κι ο καφές ακρίβηνε από την μια μέρα στην άλλη, καθώς παρά τις προαναγγελίες δεν παύει να είναι ένα σοκ. «Μας κάνουν πάρα πολλές ερωτήσεις οι καταναλωτές. Εμείς τους τους απαντάμε ότι έχουμε αύξηση του ΦΠΑ της τάξης του 84%, από το 13% στο 24%. Η κίνηση αυτή φέρει ξεκάθαρα την υπογραφή της Νέας Δημοκρατίας» λέει ο κ. Καββαθάς.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΠΟΕΣΕ η αύξηση του ΦΠΑ θα συπαρασύρει ανοδικά τις τιμές λιανικής πώλησης του σερβιριζόμενου καφέ ως και 50 λεπτά. Πρόκειται για ένα ποσό διόλου ευκαταφρόνητο, ειδικά για τα έξι στα δέκα νοικοκυριά που τελειώνει ο μισθός στις 19 του μήνα, και πρέπει να μετράνε και το τελευταίο σεντ. Το χτύπημα είναι πιο οδυνηρό για τους χαμηλοσυνταξιούχους, που βρίσκουν στο καφενείο της γειτονιάς ή του χωριού τους, μια καθημερινή εστία κοινωνικοποίησης και προσιτής αναψυχής.
Θα κλείσουν τα καφενεία στα χωριά
«Το μέτρο αυτό επιβαρύνει κυρίως τα πιο αδύναμα στρώματα. Ειδικά στην περιφέρεια, φοβούμαστε ότι θα κλείσουν τα μικρά καφενεία στα χωριά, που ήταν σημεία συνάντησης για τον κόσμο που μαζεύεται εκεί», λέει πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ. Ο ίδιος εξηγεί ότι το νέο «χαράτσι» στον καφέ ειναι η τελευταία σταγόνα σε ένα πικρό ποτήρι από επιπλέον οικονομικά βάρη για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Θα μπορούσε το νέο «καπέλο» στον καφέ να απομακρύνει τους σταθερούς πελάτες από τα συνοικιακά καφενεία, και να τους στείλει στις αλυσίδες;
«Με το νέο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ακόμα και μια πολύ μικρή ατομική επιχείρηση, π.χ. σε ένα απομακρυσμένο χωριό με ελάχιστο κόσμο, θα πρέπει να πληρώνει 4.000 ευρώ το χρόνο φόρους, μόνο από τα τεκμήρια. Θα πρέπει να αντικαταστήσει τις ταμειακές μηχανές και να προχωρήσει στη διασύνδεσή τους με POS, ενώ αν έχει έστω και έναν εργαζόμενο θα πρέπει να βάλει ψηφιακή κάρτα εργασίας, με ό,τι επιπλέον κόστος συνεπάγεται, ιδίως σε γραφειοκρατικό φόρτο».
Οι εκπρόσωποι των επαγγελματιών θεωρούν ότι η παράταση που ακοινώθηκε σήμερα από την ΑΑΔΕ για τη διασύνδεση ταμειακών με POS, ως τα τέλη Ιουλίου ήταν αναμενόμενη, αφού το σύστημα των παρόχων και των τεχνικών εγκατάστασης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση. «Είναι κάτι το οποίο εμείς το ξέραμε από το Φεβρουάριο και φαίνεται πώς το υπουργείο Οικονομίας το καταλαβαίνει τμηματικά», σχολιάζει ο κ. Καββαθάς.
Θολά σημεία στην εγκύκλιο της ΑΑΔΕ για τον ΦΠΑ στον καφέ
Οι επαγγελματίες του κλάδου της εστίασης φοβούνται ότι η διαφορά στη φορολόγηση μεταξύ καφέ take away – delivery και σερβιριζόμενου καφέ, πλήττει δυσανάλογα τις πιο μικρές επιχειρήσεις. Αντιθέτως οφελούνται αλυσίδες καφέ και πρόχειρων γευμάτων, που εξακολουούν να υπάγονται στον μειωμένο συντελεστή. Τι συμβαίνει για παράδειγμα σε αλυσίδες που διαθέτουν πάγκους και ο κόσμος πίνει εκεί καφέ, όχι ακριβώς στα όρθια ούτε στα καθιστά, αλλά στα «ημιόρθια»; Φορολογούνται με 24% ή με 13%; Θα μπορούσε το νέο «καπέλο» στον καφέ να απομακρύνει τους σταθερούς πελάτες από τα συνοικιακά καφενεία, και να τους στείλει στις αλυσίδες;
Η διευκρινιστική εγκύκλιος που έχει εκδόσει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίωνη Εσόδων από τον Ιανουάριου του 2024, αφήνει κάποια παραθυράκια. Συγκεκριμένα σημειώνεται ότι το μειωμένο ΦΠΑ 13% στον καφέ μπορει να εφαρμοστεί όταν «η παροχή τροφίμων συνοδεύεται μόνον από τη διάθεση υποτυπώδους υποδομής». Πρϋπόθεση είναι η όποια εγκατάσταση να αποτελεί «περιορισμένης σημασίας παρεπόμενη παροχή, η οποία δεν μπορεί εκ της φύσεώς της, να μεταβάλει τον προέχοντα χαρακτήρα της κύριας παροχής ο οποίος συνίσταται στην παράδοση αγαθών»
Τι γίνεται με τα αναψυκτήρια με πάγκους;
Για παράδειγμα, διευκρινίζει η εγκύκλιος , «σε περίπτωση πώλησης τροφίμων και ποτών από αναψυκτήριο το οποίο διαθέτει, για περιορισμένο αριθμό πελατών, απλούς πάγκους γύρω από τους οποίους οι πελάτες μπορούν να σταθούν, για περιορισμένο χρόνο, για να καταναλώσουν τα είδη που αγόρασαν, χωρίς την παροχή οποιασδήποτε άλλης υπηρεσίας εστίασης, εφαρμόζεται ο συντελεστής ΦΠΑ που αντιστοιχεί σε κάθε αγαθό με βάση το Κεφάλαιο Α΄ του Παραρτήματος ΙΙΙ του Κώδικα ΦΠΑ». Πρόκειται για το κεφάλαιο που αφορά το μειωμένο συντελεστή 13%, και στην περίπτωσή μας αφορά τον καφέ και τα ροφήματα. Υπενθυμίζουμε ότι για τα αναψυκτικά και τους χυμούς η διαφορά μεταξύ «όρθιου» και σερβιριζόμενου ισχύει από τις αρχές του 2024.
Ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ θεωρεί ότι η εγκύκλιος αφήνει αρκετά θολά σημεία, αφού μπορεί για παράδειγμα μια πολυεθνική αλυσίδα να κάνει χρήση της διάταξης περί «υποτυπώδους υποδομής» και να υπάγεται σε μειωμένο ΦΠΑ. Αντιθέτως, ακόμα και ένα πολύ μικρό καφενείο με «σάλα» (όπως λέγεται στη γλώσσα της εστίασης ο χώρος για καθήμενους) αναγκαστικά θα αποδίδει 24% ΦΠΑ.
Η επιστολή της ΠΟΕΣΕ προς τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομίας όπου ζητούσε 13% ενιαίο ΦΠΑ για όλη την εστίαση -παραπέμποντας μάλιστα σε τροπολογία που είχε καταθέσει η ΝΔ το 2019- δεν βρήκε απάντηση. «Δεν είναι μόνο το ΦΠΑ. Όλος ο σχεδιασμός, POS, ταμειακές, ψηφιακή κάρτα κ.λπ, προδίδει προχειρότητα και ένα δογματισμό της κυβέρνησης, απέναντι στις πιο μικρές επιχειρήσεις», καταλήγει ο κ. Καββαθάς.
Διεθνείς ανατιμήσεις στον καφέ
Ο αυξημένος ΦΠΑ στον καφέ έρχεται εν μέσω ενός περιβάλλοντος διεθνών ανατιμητικών τάσεων, με τις χρηματιστηριακές τιμές της πρώτης ύλης, των κόκκων καφέ να παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις.
Σύμφωνα τον ιστότοπο trading economics, οι τιμές διαπραγμάτευσης των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) στις πρώτες ύλες του καφέ έχουν αυξηθεί μεσοσταθμικά κατά 34% σε βάθος 12αμήνου. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στις ποικιλίες Ρομπούστα – οι οποίες έφτασασν το Μάιο σε υψηλό ρεκόρ 45ετίας, ενώ διψήφιες ανατιμήσεις είχε και η ποικιλία Αράμπικα. Οι ανατιμήσεις οφείλονται εν μέρει στο φόβο για μειωμένες σοδειές στις βασικές χώρες παραγωγούς καφέ, όπως η Βραζιλία και το Βιετνάμ, λόγω αντίξοων κλιματικών συνθηκών.
Τέλος, επιβαρυντικά στις τιμές λιανικής λειτουργεί και η διατήρηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στον συσκευασμένο καφέ, που ανάλογα με την ποικιλία μπορεί να φτάσει τα 4 ευρώ το κιλό. Πρόκειται για ένα μνημονιακό μέτρο, που εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 2017, την απόσυρση του οποίου έχουν ζητήσει επανειλημμένα οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων που εισάγουν, μεταποιούν και διακινούν συσκευασμένο καφέ στην Ελλάδα.
