Με βίαιο τρόπο αλλάζει η ακρίβεια τη διατροφή των Ελλήνων. Οι εξελίξεις στην αγορά και οι αλλαγές στο οικογενειακό εισόδημα επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά και οδηγούν σε συγκεκριμένες, μετρήσιμες αλλαγές που επηρεάζουν πρωτίστως την υγεία. Οι αυξημένες τιμές των τροφίμων και τα μειωμένα εισοδήματα αναγκάζουν τους καταναλωτές να κάνουν εκπτώσεις στις διατροφικές τους συνήθειες.
Η αύξηση του κόστους των βασικών αγαθών έχει καταστήσει την ποιότητα της διατροφής μια καθημερινή πρόκληση για πολλά νοικοκυριά
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιλογή φθηνότερων, αλλά συχνά λιγότερο υγιεινών ή λιγότερο θρεπτικών τροφίμων, δυσκολεύοντας την τήρηση μιας ισορροπημένης δίαιτας, όπως, για παράδειγμα, η μεσογειακή διατροφή.
Η ακρίβεια «τσακίζει» τα νοικοκυριά και κάνει απρόσιτα ακόμη και βασική είδη
Αλλαγή προτύπου επιλογής τροφίμων
- Το τελικό κόστος γίνεται το πρωταρχικό κριτήριο επιλογής, επισκιάζοντας την ισορροπημένη διατροφή και τη διατροφική αξία.
- Παρατηρείται στροφή σε φθηνότερα τρόφιμα, τα οποία συχνά είναι χαμηλής διατροφικής αξίας, πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και θερμίδες (π.χ. φθηνά επεξεργασμένα τρόφιμα).
Μείωση στην κατανάλωση τροφίμων
- Φρέσκα φρούτα και λαχανικά (λόγω του υψηλού κόστους τους, ειδικά εκτός εποχής).
- Κρέας και ψάρι (ειδικά σε νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος, τα οποία δυσκολεύονται να παρέχουν ένα πλήρες γεύμα με πρωτεΐνη).
Είδος πολυτελείας τα υγιεινά τρόφιμα;
Η οικονομική κρίση δυσχεραίνει βασικά πρότυπα διατροφής. Τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος επηρεάζονται δυσανάλογα, με σημαντική μείωση στη δυνατότητα κάλυψης βασικών διατροφικών αναγκών. Η πίεση στην τσέπη μεταφράζεται σε πίεση στο πιάτο. Η συνεχιζόμενη ακρίβεια στην αγορά με την αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών μειώνει δραστικά την αγοραστική δύναμη, καθιστώντας τα υγιεινά τρόφιμα είδος πολυτελείας.
Όμως, η ποιότητα στη διατροφή μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα ακόμα και με χαμηλό προϋπολογισμό, αρκεί να εφαρμοστεί έξυπνος προγραμματισμός που περιλαμβάνει: Εβδομαδιαίο σχεδιασμό γευμάτων, λίστα αγορών, αγορά εποχιακών τροφίμων, λαϊκές αγορές, προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Υπάρχει λύση
Στοχευμένες επιλογές μπορούν να εξασφαλίσουν την απαραίτητη πρόσληψη μακροθρεπτικών συστατικών με οικονομικό τρόπο. Τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια) και τα δημητριακά ολικής άλεσης (βρώμη, ρύζι, ζυμαρικά) είναι ο «χρυσός κανόνας» της οικονομικής διατροφής.
Όσον αφορά τις ζωικές πρωτεΐνες, τα αυγά αποτελούν μια εξαιρετικά πλήρη και οικονομική εναλλακτική έναντι του ακριβού κόκκινου κρέατος. Παράλληλα, η στροφή σε λευκό κρέας (κοτόπουλο) και η συχνότερη κατανάλωση οικονομικών ψαριών όπως οι σαρδέλες – πηγή Ω3 λιπαρών οξέων – ενισχύουν την ποιότητα της διατροφής, διατηρώντας το κόστος σε χαμηλά επίπεδα.
Τέλος, η μαγειρική στο σπίτι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ελέγχεται η ποιότητα και να μειώνεται το κόστος ανά μερίδα. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγεται η δαπάνη για έτοιμα και συχνά ανθυγιεινά γεύματα, ενώ τα περισσεύματα μπορούν να αξιοποιηθούν δημιουργικά.
+30% ο πληθωρισμός στα τρόφιμα, τα τελευταία πέντε χρόνια, στην Ελλάδα
Η στατιστική
Για το φτωχότερο 20% του πληθυσμού στη χώρα, το μερίδιο της δαπάνης για διατροφή ανέρχεται σε 33,5% των συνολικών δαπανών τους, και είναι πολλαπλάσιο αυτού των πλουσιότερων στρωμάτων.
Τα τελευταία πέντε χρόνια ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έχει εκτοξευθεί κατά 30%, γεγονός που καθιστά την ακρίβεια το κυρίαρχο -και άλυτο- πρόβλημα των πολιτών.
Όπως είναι φυσιολογικό οι υψηλές οι τιμές στα τρόφιμα προκαλούν «κρύο ιδρώτα» στα νοικοκυριά. Χαρακτηριστικό είναι πως ένα στα τρία άτομα ανησυχεί για το αν μπορεί να αντέξει οικονομικά το φαγητό που θέλει να αγοράσει, και αυτή η αίσθηση φτώχειας όταν πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ δικαιολογείται από τους αριθμούς.
Βασικά προϊόντα όπως το κρέας έχουν αυξηθεί πάνω από 30%, το γάλα 40% και το βούτυρο 50% σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν την πανδημία.
Η ακρίβεια είναι το αποτέλεσμα των συσσωρευτικών πληθωριστικών πιέσεων με την πάροδο του χρόνου, σε συνδυασμό με το χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων μιας χώρας
Κοινωνικός αντίκτυπος
Οι τιμές των τροφίμων δεν είναι όμως μόνο κοινωνικό ζήτημα, αλλά και βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής για τρεις κύριους λόγους.
Πρώτον, τα τρόφιμα αποτελούν περίπου το 20% του καλαθιού κατανάλωσης του ΕνΔΤΚ (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή) κατά μέσο όρο, περισσότερο από το διπλάσιο της ενέργειας. Επιπλέον, καθώς οι καταναλωτές αγοράζουν τρόφιμα καθημερινά, αντιλαμβάνονται γρήγορα οποιαδήποτε αλλαγή στις τιμές, καθιστώντας τον πληθωρισμό των τροφίμων δυσανάλογα επιδραστικό στις προσδοκίες για τον γενικό πληθωρισμό.
Δεύτερον, υπάρχει σημαντικός διανεμητικός αντίκτυπος. Τα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα αφιερώνουν μεγαλύτερο ποσοστό των πόρων τους σε βασικά αγαθά όπως τρόφιμα, ενέργεια και στέγαση. Όταν αυτές οι τιμές αυξάνονται, βιώνουν υψηλότερα ποσοστά πραγματικού πληθωρισμού από τους πιο ευκατάστατους γείτονές τους και αναγκάζονται να κόψουν περισσότερα έξοδα για να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους.
Τέλος, οι τάσεις στις σχετικές τιμές προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την επιμονή των κλυδωνισμών και βοηθούν στην κατανόηση της επιρροής των μακροπρόθεσμων δυνάμεων στον πληθωρισμό. Αυτή η κατανόηση είναι κρίσιμη για την ΕΚΤ στην στρατηγική αξιολόγηση της νομισματικής πολιτικής και στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στην ευρωζώνη.
