Τι κι αν στα χαρτιά έχουμε ισότητα των φύλων, στην πράξη οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως υποδεέστερες και στον εργασιακό στίβο.
Δεν παραξενεύουν κανέναν τα πρόσφατα στοιχεία του ΕΦΚΑ, που δείχνουν ότι οι μηνιαίες αποδοχές των γυναικών υπολείπονται μεσοσταθμικά τουλάχιστον κατά 200 ευρώ των αποδοχών που λαμβάνουν οι άντρες συνάδελφοί τους.
Συγκεκριμένα, ο μέσος μισθός για τους άντρες ανέρχεται στα 1.257 ευρώ μικτά και για τις γυναίκες μόλις στα 1043 ευρώ. Πρόκειται για μια ψαλίδα περί το 17% ή μείον 214 ευρώ για τις γυναίκες.
Ο καθαρός μισθός που μπαίνει στις τσέπες των εργαζόμενων γυναικών είναι μόλις 854 ευρώ μεσοσταθμικά, ενώ για τους άντρες είναι 994 ευρώ.
Στοιχεία e-EΦΚΑ
Τα παραπάνω ποσά προκύπτουν από τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία για το σύνολο της απασχόλησης μισθωτών ασφαλισμένων ιδιωτικού δικαίου e-ΕΦΚΑ, που δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο με βάση τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις του Οκτωβρίου 2024.
Αν υπολογίσουμε μόνο την πλήρη απασχόληση, η ψαλίδα ανέρχεται στα -14%, με τους άντρες να αμείβονται με 1431 ευρώ μικτά και τις γυναίκες με 1232 (199 ευρώ λιγότερα).
Στη μερική απασχόληση, που τα ποσά είναι ούτως ή άλλως ελάχιστα, οι γυναίκες αμείβονται κατά μέσο όρο με 549 ευρώ το μήνα μικτά (476 καθαρά). Είναι ο μόνος τομέας στον οποίο υπερτερούν από τους άντρες, κατά 19 ολόκληρα ευρώ!
Με τη διαφορά ότι οι γυναίκες που απασχολούνται part-time είναι πολλές περισσότερες από τους άντρες (393.000 έναντι 292.000), χαμηλώνοντας έτσι το συνολικό μέσο όρο των μισθών. συνολικού μισθού. Αντίστροφα, οι γυναίκες που απασχολούνται με πλήρη απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα είναι λίγο πάνω από 1 εκατομμύριο, έναντι 1,2 εκατ. για τους άντρες, και όπως είδαμε αμείβονται πολύ χειρότερα.
Σε επίπεδο ωρομισθίου τα πράγματα εξίσου απογοητευτικά, με τις γυναίκες να πληρώνονται περίπου 9 ευρώ λιγότερα από τους άντρες (48,68 ευρώ έναντι 57,69 – πάντα σε μικτό μεροκάματο).
Με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, οι μισθολογικές διαφορές ανδρών-γυναικών κυμαίνονται από 8,6% ως 40,5% ανάλογα με την επαγγελματική κατηγορία.
Μεγαλώνει η ψαλίδα στις συντάξεις
Στις συντάξεις η ψαλίδα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Όπως έδειξαν τα τελευταία στοιχεία του συστήματος «Ήλιος» για τον Ιούνιο, οι γυναίκες έχουν κατά μέσο όρο σύνταξη γήρατος 976 ευρώ και οι άντρες 1228 ευρώ. Η διάμεση σύνταξη, που είναι πιο αντιπροσωπευτική αφού «εξομαλύνει» τις επιπτώσεις των ακραίων τιμών, είναι ακόμα χαμηλότερη, στα 855 ευρώ για τις γυναίκες και τα 1194 για τους άντρες. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια ψαλίδα από 252 ως 339 ευρώ.
Θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε τις διαφορές ανά φύλο στις νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες υστερούν δραματικά των συντάξεων του δημοσίου (760 έναντι 1327 ευρώ αντίστοιχα).
Χαμηλοί μισθοί, χαμηλότερες συντάξεις
Η ψαλίδα στις συντάξεις ανδρών και γυναικών είναι άμεση συνέπεια τόσο της μισθολογικής ανισότητας, όσο και της γενικότερα δυσμενέστερης θέσης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Όπως είδαμε οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανόν να δουλεύουν με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση από ό,τι οι άντρες, έχουν συνήθως μεγαλύτερα κενά στον εργασιακό τους βίο, άρα και λιγότερα ένσημα και χρόνια ασφάλισης. Άλλωστε η γυναικεία ανεργία υπερβαίνει κατά πολύ την ανδρική, με σχεδόν 7 στους 10 καταγεγραμμένους ανέργους στη ΔΥΠΑ να είναι γένους θηλυκού.
Πέρα από τις διαπιστώσεις
Η Ελλάδα οφείλει μέχρι τον Ιούνιο του 2026 να έχει ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία την Οδηγία (ΕΕ) 2023/970, για την «ενίσχυση της εφαρμογής της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, μέσω της μισθολογικής διαφάνειας και μηχανισμών επιβολής».
Ολο αυτό το μακρινάρι σημαίνει ότι πρέπει να εφαρμοστούν θεσμικοί κανόνες και αποτελεσματικά εργαλεία που θα μετατρέψουν τα λόγια περί ισότητας, σε έργα.
Μεταξύ άλλων η οδηγία ορίζει ότι οι όλοι οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα στην πληροφόρηση για τα κριτήρια με τα οποία διαμορφώνονται οι αμοιβές και η μισθολογική εξέλιξη σε κάθε επιχείρηση. Επίσης πρέπει να ενημερώνονται και για το μέσο επίπεδο της αμοιβής, κατανεμημένο ανά φύλο, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις άνω των 100 ατόμων οφείλουν να υποβάλλουν εκθέσεις για τις αμοιβές, με βάση την οδηγία, σε αρμόδιους φορείς.
Επιτροπή σοφών για την ισότητα στις αμοιβές
Για την εφαρμογή των παραπάνω, το υπουργείο Εργασίας έχει συστήσει ομάδα πανεπιστημιακών και εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να επεξεργασθούν και να εισηγηθούν προτάσεις και μέτρα ως το τέλος του 2025. Όπως έχει δημοσιοποιηθεί επικεφαλής της 11μελούς ομάδας είναι η δικηγόρος Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ και πρώην υπηρεσιακή υπουργός εργασίας.
Μένει να δούμε αν τα όσα εισηγηθεί η επιτροπή θα είναι επαρκή για να μειώσουν το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, και κυρίως αν θα εφαρμοστούν στην πράξη.
Ποσόστωση στα ΔΣ και «Σήμα ισότητας επιχειρήσεων»
Σε επίπεδο ανώτερων στελεχών, η Ελλάδα έχει ενσωματώσει την ευρωπαϊκή οδηγία για την ποσόστωση του 33% στη συμμετοχή γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων επιχειρήσεων.
Στο ίδιο πνεύμα το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας έχει εισάγει το «Σήμα Ισότητας Επιχειρήσεων», το οποίο σύμφωνα με σχετική υπουργική απόφαση απονέμεται σε «όσες επιχειρήσεις εφαρμόζουν πολιτικές ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών μεταξύ εργαζομένων γυναικών και ανδρών».
Πρόκειται για μετεξέλιξη του συγχρηματοδοτούμενου έργου Share, που υλοποιήθηκε το 2022,, από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας, με τη συμμετοχή Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και της οργάνωσης Women On Top.
Στην πρώτη φάση του προγράμματος το «Σήμα Ισότητας» Share έλαβαν 18 επιχειρήσεις που συμμετείχαν, στην πλειονότητά τους ανώνυμες εταιρείες και πολυεθνικές. Ανάμεσά τους είναι δύο μεγάλα σούπερ μάρκετ, δύο πολυεθνικές εταιρείες καλλυντικών αλλά και μία γνωστή ΜΚΟ. Με βάση την υπουργική απόφαση του 2024, αίτηση για το σήμα μπορούν να υποβάλλουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που απασχολούν από 11 εργαζόμενους και πάνω ή έχουν τζίρο από 2 ώς 50 εκατομμύρια ευρώ, καθώς και μεγάλες επιχειρήσεις, που έχουν πάνω από 250 εργαζόμενους και τζίρο πάνω από 50 εκ. ευρώ.
