Το νομοσχέδιο «Δίκαιη εργασία για όλους», που ψηφίστηκε στη Βουλή, μόνο από τη ΝΔ και δύο πρώην «Σπαρτιάτες», καταγγέλθηκε από την αντιπολίτευση ως «εργασιακός μεσαίωνας» και «έκτρωμα» – ιδίως για το άρθρο 7 της 13ωρης εργασίας.
Η υπουργός Νίκη Κεραμέως επέμεινε ότι περιλαμβάνει διατάξεις που προστατεύουν τους εργαζόμενους, δίνοντας έμφαση σε άρθρα που αφορούν τις γυναίκες και τους γονείς: Η διεύρυνση των δικαιούχων του επιδόματος λοχείας και κυοφορίας, το αφορολόγητο και ακατάσχετο του επιδόματος γονικής άδειας, η επέκταση της άδειας μητρότητας και στις ανάδοχες μητέρες.
Ως φιλεργατική ρύθμιση παρουσιάστηκε και η ευέλικτη διευθέτηση χρόνου εργασίας ακόμα και σε εβδομαδιαία βάση (π.χ. με 4ήμερα 10ωρα ή όποια άλλη φόρμουλα επιλέξει ο εργοδότης). Κι εδώ επιστρατεύτηκε το χαρτί της γονεϊκότητας, με το επιχείρημα ότι ο εργαζόμενος γονέας «θα μπορεί να δουλεύει Δευτέρα με Πέμπτη και Παρασκευή να είναι με το παιδί του». Χαράς ευαγγέλια για τις εργαζόμενες μητέρες, που θα ξεθεώνονται με 10ωρα, αλλά θα έχουν μια χαρούμενη Παρασκευούλα όλη δική τους, για δημιουργικό χρόνο με τα παιδιά και φασίνα στο σπίτι.
Ίση Ίση αμοιβή για ίση εργασία
Η ενίσχυση των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι θεωρητικά ένας από τους εκπεφρασμένους στόχους της κυβερνητικής πολιτικής, αλλά και των ευρωπαϊκών στρατηγικών σύγκλισης. Στο πλαίσιο αυτό έχει ψηφιστεί από το 2023, η ευρωπαϊκή οδηγία για την «Διαφάνεια των Αμοιβών» (Pay Transparency Directive), την οποία η Ελλάδα οφείλει να έχει ενσωματώσει μέχρι τον Ιούνιο του 2026. Μεταξύ άλλων προβλέπονται ασφαλιστικές δικλείδες και δεσμεύσεις ώστε να παρέχεται ίση αμοιβή για ίση εργασία, ανεξαρτήτως φύλου. Στόχος είναι να μειωθεί η μισθολογική ψαλίδα ανδρών-γυναικών, η οποία πανευρωπαϊκά υπολογίζεται στο 13%. Στην Ελλάδα, το έμφυλο μισθολογικό χάσμα στον ιδιωτικό τομέα ξεπερνάει το 16,5%, οπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία του e-EΦΚΑ.
Διαφάνεια στους μισθούς
Οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους θα μπορούν να ζητάνε σαφείς και ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με το ατομικό επίπεδο της αμοιβής τους και τα μέσα επίπεδα αμοιβής ανά φύλο, για εργαζόμενους που εκτελούν ίδια εργασία ή εργασία της αυτής αξίας. Επίσης θα μπορούν να ζητάνε πληροφορίες για τα κριτήρια βάσει των οποίων καθορίζονται οι αμοιβές και η μισθολογική εξέλιξη, τα οποία οφείλουν να είναι αντικειμενικά και ουδέτερα ως προς το φύλο.
Οι εταιρείες με περισσότερους από 250 εργαζόμενους θα πρέπει να υποβάλλουν ετησίως στην αρμόδια εθνική αρχή στοιχεία σχετικά με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στον οργανισμό τους. Οι εταιρείες με 100 ως 250 εργαζόμενους θα πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις ανά τριετία. Αν διαπιστωθεί μισθολογικό χάσμα άνω του 5 %, το οποίο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από αντικειμενικά, ουδέτερα ως προς το φύλο κριτήρια, οι εταιρείες θα καλούνται να αναλάβουν δράση με τη μορφή κοινής αξιολόγησης των αμοιβών, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
Επίσης απαγορεύεται το απόρρητο του μισθού. Δηλαδή πρέπει να μπορεί ελεύθερα ένας εργαζόμενος να μιλήσει για το ύψος του μισθού του ή να αναζητήσει πληροφορίες για τις αμοιβές στη δική του κατηγορία απασχόλησης ή σε άλλες.
Στην Ελλάδα… συσκεπτόμεθα
Μέχρι στιγμής, λίγες χώρες της ΕΕ έχουν κάνει ουσιαστικά βήματα στην ενσωμάτωση της οδηγίας για τη διαφάνεια στους μισθούς. Το Βέλγιο, βρίσκεται πιο κοντά, έχοντας υιοθετήσει σχετικά μέτρα για τον δημόσιο τομέα. Άλλες χώρες έχουν επεξεργαστεί ή έχουν καταθέσει σχετικά νομοσχέδια (Ιρλανδία, Ολλανδία, Φινλανδία, Πολωνία). Η Σουηδία έχει ήδη νομικές διατάξεις που καλύπτουν ή και υπερβαίνουν την οδηγία, και αναμένεται να είναι από τις πρώτες χώρες που θα εφαρμόσουν πλήρως τη διαφάνεια στους μισθούς.
Στην Ελλάδα, εκτός από την είδηση ότι έχει οριστεί μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να επεξεργαστεί την πρόταση ενσωμάτωσης της οδηγίας για τη διαφάνεια στις αμοιβές, δεν υπάρχουν νεότερες πληροφορίες.
Εργοδοτικό λόμπινγκ
Την ίδια στιγμή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο διεξάγεται μια σκληρή μάχη πιέσεων, από εργοδοτικές ενώσεις, για να χαλαρώσει η οδηγία και να εξαιρεθεί από δεσμευτικές υποχρεώσεις ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων
Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ΕΤUC), έχει καταγγείλει επανειλημμένα αυτές τις κινήσεις, απαιτώντας διασφαλίσεις από την ΕΕ ότι δεν θα πληρώσουν οι γυναίκες το τίμημα του εργοδοτικού «λόμπινγκ».
Αν εξαιρεθούν οι επιχειρήσεις των 100 ως 250 ατόμων, όπως ζήτησε o φορέας Business Europe μέρος του οποίου είναι και ο ΣΕΒ, θα αποκλειστούν από τα οφέλη της οδηγίας πάνω από 10 εκατομμύρια εργαζόμενες στην ΕΕ. Με δεδομένο ότι η διαφάνεια των αμοιβών θα συμβάλλει στη μείωση του έμφυλου μισθολογικού χάσματος, ο αποκλεισμός αυτός ισοδυναμεί με απώλειες τουλάχιστον 4,8 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, σε μισθολογικές απολαβές για τις γυναίκες εργαζόμενες, υποστηρίζει η ETUC.
Οδικός χάρτης για τα γυναικεία δικαιώματα
Στις 16 Οκτωβρίου η ETUC ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να εγκρίνει, υπό προϋποθέσεις, τoν Ευρωπαϊκό Οδικό Χάρτη για τα Δικαιώματα των Γυναικών (ΕU Roadmap for Women’s Rights), εφόσον διασφαλιστεί ότι οι αρχές του «δεν θα μείνουν στα χαρτιά».
Η πλήρης και χωρίς εξαιρέσεις της οδηγίας για τη διαφάνεια των αμοιβών είναι μία από τις βασικές προϋποθέσεις που θέτουν.
Αναγνωρίζουν ότι η νέα «ευρωπαϊκή χάρτα γυναικείων δικαιωμάτων», θα φέρει σημαντικά βήματα προόδου, ιδίως στην καταπολέμηση της έμφυλης βίας στην εργασία και την ισότητα στις αμοιβές, μόνο όμως αν τα λόγια συνοδευθούν από πράξεις.
