Όλοι έχουν μια ιδέα από τι αποτελείται μια τυπική μέρα μιας γυναίκας που ζει στο σύγχρονο κόσμο.
Μετά την δουλειά της, συνεχίζει να εργάζεται στο σπίτι της -και όχι μόνο- για αρκετές ώρες χωρίς ανταμοιβή, γεγονός που κάνει την καθημερινότητά της αρκετά δύσκολη, τουλάχιστον σε σύγκριση με αυτή των ανδρών.
Αυτό που προκύπτει είναι ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα και στην άμισθη εργασία, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην μισθολογική.
Παρά τις προσπάθειες που γίνονται κατά καιρούς και έχουν στόχο να καταστήσουν ορατή την απλήρωτη εργασία, αυτή παραμένει περιθωριοποιημένη στις περισσότερες μεθόδους μέτρησης της οικονομικής δραστηριότητας.
Το χάσμα στην άμισθη εργασία, είναι έντονο σε όλο τον κόσμο, με τις γυναίκες να αφιερώνουν κατά μέσο όρο δύο ώρες περισσότερες την ημέρα σε αυτήν από τους άνδρες, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ.
Τα χάσματα στην άμισθη εργασία μεταξύ γυναικών και ανδρών ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Ποιες χώρες εμφανίζουν τα υψηλότερα και τα χαμηλότερα χάσματα; Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι για την άμισθη εργασία; Γιατί το χάσμα είναι ιδιαίτερα μεγάλο σε ορισμένες χώρες; Το συμβαίνει στην Ελλάδα;
Το χάσμα μεταξύ των φύλων στην άμισθη εργασία
Η ανισότητα των φύλων στην οικονομία είναι εμφανής σε όλη την Ευρώπη. Την εντοπίζουμε σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της απασχόλησης, της συμμετοχής στην εργασία και των αμοιβών. Ένας βασικός παράγοντας αυτού του χάσματος είναι η άμισθη εργασία.
Στις χώρες του ΟΟΣΑ, οι γυναίκες κάνουν σχεδόν διπλάσια απλήρωτη εργασία από τους άνδρες κάθε μέρα.
Σε 23 ευρωπαϊκές χώρες, οι γυναίκες κάνουν κατά μέσο όρο 86% περισσότερη άμισθη εργασία από τους άνδρες, λίγο λιγότερο από το διπλάσιο.
Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες αφιερώνουν 262 λεπτά την ημέρα σε άμισθη εργασία, ενώ οι άνδρες 141 λεπτά. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα κενό 121 λεπτών, δύο ωρών κάθε μέρα.
Μεταξύ 23 ευρωπαϊκών χωρών, το χάσμα στην απλήρωτη εργασία μεταξύ γυναικών και ανδρών κυμαίνεται από 29% στη Σουηδία έως ένα εντυπωσιακό 349% στην Τουρκία.
Που βρίσκεται η Ελλάδα
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη τριάδα μεταξύ των χωρών με τα μεγαλύτερα χάσματα.
Οι γυναίκες κάνουν 173% περισσότερη απλήρωτη εργασία από τους άνδρες, κατατάσσοντας τη χώρα στην τρίτη χειρότερη θέση μετά την Τουρκία (349%) και την Πορτογαλία (242%).
Τέταρτη η Ιταλία (134%). Η Ισπανία κατατάσσεται επίσης υψηλά, στην έβδομη θέση, με χάσμα 98%, που σημαίνει ότι οι γυναίκες κάνουν σχεδόν διπλάσια απλήρωτη εργασία από τους άνδρες.
Η έκθεση του ΟΟΣΑ με τίτλο «Ισότητα των Φύλων σε έναν Κόσμο που Αλλάζει» διαπιστώνει ότι «η μη αμειβόμενη εργασία λειτουργεί ως εμπόδιο στην αμειβόμενη εργασία για ορισμένες γυναίκες, κρατώντας τες εκτός αγοράς εργασίας».
Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία έχει το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας το 2024, με 37%, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 53%, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Ακολουθεί η Ιταλία με 42% και η Ελλάδα κατατάσσεται τέταρτη με 45%. Αυτές οι χώρες αναφέρουν επίσης το υψηλότερο χάσμα μεταξύ των φύλων στην άμισθη εργασία.
Οι γυναίκες ξεπερνούν τις 5 ώρες άμισθης εργασίας σε 3 χώρες
Στην Πορτογαλία (328 λεπτά), την Ιταλία (306 λεπτά) και την Τουρκία (305), οι γυναίκες εργάζονται περισσότερες από πέντε ώρες άμισθης εργασίας.
Ελάχιστα λεπτά λιγότερα από τις 5 ώρες εργάζονται οι γυναίκες και στην Ελλάδα που φτάνουν τα 259 λεπτά.
Αυτό αντιστοιχεί επίσης σε περισσότερες από 3,5 ώρες ακόμη και στη Σουηδία, η οποία έχει τον χαμηλότερο χρόνο άμισθης εργασίας. Η Γαλλία κατατάσσεται δεύτερη, όπου οι γυναίκες αφιερώνουν 224 λεπτά σε άμισθη εργασία.
Τούρκοι και Έλληνες άνδρες κάνουν τη λιγότερη άμισθη εργασία: μόλις 68 λεπτά και 95 λεπτά
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άνδρες αφιερώνουν τον λιγότερο χρόνο σε άμισθη εργασία στις τρεις χώρες με τα μεγαλύτερα χάσματα.
Στην Τουρκία οι άνδρες αφιερώνουν μόνο 68 λεπτά την ημέρα σε άμισθη εργασία, ακολουθούν οι Έλληνες άνδρες με 95 λεπτά και οι Πορτογάλοι με 96 λεπτά, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
Οι δουλειές που ορίζονται ως άμισθη εργασία
Σε κάθε χώρα, τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, οι καθημερινές οικιακές εργασίες αποτελούν το μεγαλύτερο μερίδιο. Σε αρκετές χώρες, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 70% του ημερήσιου απλήρωτου χρόνου.
Ακολουθούν η φροντίδα των μελών του νοικοκυριού και τα ψώνια, και μαζί οι τρεις κορυφαίες κατηγορίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% του συνόλου της απλήρωτης εργασίας, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, οι γυναίκες αφιερώνουν 253 από τα 328 ημερήσια λεπτά απλήρωτης ομιλίας τους σε οικιακές εργασίες, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 77%. Στη Γαλλία το ποσοστό μειώνεται στο 70% και στη Δανία στο 60%.
Πώς μπορεί να μειωθεί το χάσμα
Ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει τον ρόλο των «κανόνων και των στερεοτύπων» στην πρόκληση ανισοτήτων, σημειώνοντας ότι αυτά μαθαίνονται από μικρή ηλικία.
Η έκθεση καλεί τις χώρες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβουν ισχυρότερα μέτρα για τη μείωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στην άμισθη εργασία. Ορισμένες βασικές συστάσεις που ακολουθούν αφορούν άμεσα τους παράγοντες που συντηρούν αυτό το χάσμα.
- Προώθηση της ίσης κατανομής των ευθυνών φροντίδας και οικιακής φροντίδας μεταξύ γυναικών και ανδρών, μεταξύ άλλων μέσω της αμφισβήτησης των στερεοτύπων και των κανόνων των φύλων (μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης, εκπαιδευτικού υλικού κ.λπ.).
- Παροχή ατομικών δικαιωμάτων άδειας μετ’ αποδοχών τόσο στις μητέρες όσο και στους πατέρες.
- Επέκταση της ισότιμης πρόσβασης στην υβριδική και εξ αποστάσεως εργασία μέσω επενδύσεων σε ψηφιακές υποδομές και εκπαίδευση.
- Επένδυση σε οικονομικά προσιτή, προσβάσιμη και υψηλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, καθώς και σε φροντίδα εκτός σχολικού ωραρίου.
- Βελτίωση των αμοιβών , της ποιότητας της εργασίας και της τυποποίησης σε επαγγέλματα φροντίδας που κυριαρχούνται από γυναίκες, ενώ παράλληλα ενθαρρύνονται οι άνδρες να εισέλθουν σε σταδιοδρομίες που σχετίζονται με τη φροντίδα.
