Παρά τον θόρυβο γύρω από ένα νέο κύμα απολύσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, οικονομολόγοι και αναλυτές προειδοποιούν ότι η εικόνα που διαμορφώνεται δεν είναι αυτή που πραγματικά επικρατεί στην αμερικανική αγορά εργασίας. Το shutdown της ομοσπονδιακής κυβέρνησης έχει οδηγήσει σε «μαύρο» στα επίσημα στοιχεία του Bureau of Labor Statistics, καθώς εδώ και μήνες δεν έχει δημοσιευθεί καμία νέα ενημέρωση. Σε αυτό το κενό δεδομένων, κάθε ανακοίνωση απολύσεων από μεγάλες εταιρείες μοιάζει με σήμα κινδύνου. Όμως, σύμφωνα με αρκετούς ειδικούς, το πανικόβλητο αφήγημα μοιάζει περισσότερο με τη φράση του οικονομολόγου Guy Berger: «Το παιδί φώναξε ‘Λύκος!’, αλλά εμφανίστηκε ένα chihuahua».
Οι πρόσφατες περικοπές στις big tech —14.000 θέσεις στην Amazon, 1.800 στην Target, 2.000 στην Paramount Skydance και 600 στη Meta— δημιούργησαν την εντύπωση μιας νέας κρίσης απασχόλησης. Ωστόσο, τα ιδιωτικά δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν αυτή την εικόνα. Πλατφόρμες όπως η Trueup προβλέπουν ότι το 2025 θα κλείσει με περίπου 219.000 απολύσεις στον κλάδο της τεχνολογίας, τον χαμηλότερο αριθμό από το 2021 και πολύ κάτω από το σοκ του 2023, όταν είχαν καταγραφεί πάνω από 430.000 απολύσεις λόγω της πρώτης έκρηξης της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης.
Οι οικονομολόγοι τονίζουν ότι οι απολύσεις στις μεγάλες εταιρείες αποτελούν ελάχιστο δείγμα του συνόλου των 1,7 εκατομμυρίων απολύσεων που πραγματοποιούνται κάθε μήνα στις ΗΠΑ, στη συντριπτική τους πλειονότητα χωρίς ανακοινώσεις ή δημοσιότητα. Παράλληλα, τα περισσότερα ανεξάρτητα στατιστικά —όπως οι ιδιωτικές μισθοδοσίες ADP, οι έρευνες της NFIB και τα στοιχεία τραπεζών όπως η Bank of America— δεν δείχνουν σαρωτική επιδείνωση. Το ίδιο και η σύγκριση με τον Καναδά, μια οικονομία στενά συνδεδεμένη με τις ΗΠΑ, όπου η απασχόληση αυξάνεται σταθερά τους τελευταίους μήνες.
Το φαινόμενο «Great Retention»
Αυτό δεν σημαίνει ότι η αγορά εργασίας βρίσκεται σε ιδανική κατάσταση. Αντίθετα, όλα τα διαθέσιμα στοιχεία συγκλίνουν σε μια πιο σύνθετη εικόνα: δεν υπάρχει κατάρρευση, αλλά σαφής επιβράδυνση. Οι προσλήψεις έχουν μειωθεί αισθητά σε σχέση με το 2023, ειδικά στον τεχνολογικό τομέα, ενώ ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις περιορίζουν το άνοιγμα νέων θέσεων χωρίς να προχωρούν σε μαζικές απολύσεις. Οι αναλυτές αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «Great Retention», το αντίθετο της «Great Resignation»: οι εταιρείες κρατούν το προσωπικό τους, αλλά δεν επεκτείνονται.
Η Fed εδώ και μήνες ανησυχεί για την κόπωση της αγοράς εργασίας, καθώς θεωρεί ότι η επιβράδυνση αποτελεί απαραίτητο βήμα για τον περιορισμό των μισθολογικών πιέσεων και, άρα, του πληθωρισμού. Την ίδια στιγμή, οι πολιτικές του προέδρου Τραμπ —ιδίως η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής νομοθεσίας και οι μαζικές απελάσεις— μειώνουν την προσφορά εργατικού δυναμικού. Αυτή η μείωση πιέζει τις επιχειρήσεις να συγκρατήσουν τις απολύσεις, αφού δυσκολεύονται να βρουν νέους εργαζομένους.
Παρά την απουσία επίσημων δεδομένων, οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι δεν υπάρχει προς το παρόν κίνδυνος κατάρρευσης της απασχόλησης. Ακόμη και η Fed του Σικάγο υπολογίζει ότι περίπου 750.000 εργαζόμενοι που εμφανίζονται ως «άνεργοι» βρίσκονται απλώς προσωρινά εκτός εργασίας λόγω του shutdown, κάτι που δεν αντικατοπτρίζει πραγματική ύφεση. Τα ιδιωτικά στοιχεία της ADP έδειξαν αύξηση 42.000 θέσεων τον Οκτώβριο, ενώ οι αιτήσεις επιδόματος ανεργίας παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Ωστόσο, το «ψύχος» στην αγορά είναι υπαρκτό. Η επιβράδυνση στις προσλήψεις, η αυξημένη αβεβαιότητα, οι αναθεωρήσεις των στοιχείων και οι φόβοι για υπερβολική εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ευάλωτο σε ξαφνικές ανατροπές. Όπως σημειώνουν αναλυτές της UBS, το στοίχημα είναι εάν η αγορά θα σταθεροποιηθεί ή εάν η κόπωση θα μετατραπεί σε πραγματική άνοδο της ανεργίας.
Ίσως δεν υπάρξει «λύκος», όπως λέει η παραβολή του Berger, αλλά η περίοδος που διανύει η αμερικανική οικονομία αποδεικνύει ότι ακόμη και το «δάγκωμα ενός chihuahua» μπορεί να πονέσει — αρκετά ώστε να αλλάξει τη ρότα της Fed, των επιχειρήσεων και τελικά της μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο.
