Η σοκολάτα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ισπανικής κουλτούρας και οικονομίας. Από τα παραδοσιακά γλυκίσματα μέχρι τη βιομηχανική παραγωγή, είναι ένας τομέας που δημιουργεί απασχόληση, ενισχύει την καινοτομία και συμβολίζει γενιές που μεγάλωσαν με τη γεύση της. Όμως, σήμερα, αυτό το προϊόν-σύμβολο βρίσκεται αντιμέτωπο με μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Στην Ισπανία, μέσα στο 2025, η τιμή της σοκολάτας έχει αυξηθεί σχεδόν 19% σε σχέση με πέρυσι, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να πληρώνουν πολύ ακριβότερα για κάθε σοκολάτα ή κουτί με σοκολατάκια. Το παράδοξο είναι πως, ενώ η αξία της κατανάλωσης αυξήθηκε κατά 7,5%, αυτό οφείλεται αποκλειστικά στις τιμές και όχι στον όγκο, ο οποίος υποχώρησε σχεδόν 4%. Η ζήτηση περιορίζεται, καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές δυσκολεύονται να εντάξουν τη σοκολάτα στο καθημερινό τους καλάθι.
Η παγκόσμια κρίση του κακάο
Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στις χώρες-γίγαντες της παραγωγής κακάο, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα, που ευθύνονται για το 55% της παγκόσμιας προσφοράς. Οι καλλιέργειες επλήγησαν σφοδρά από το φαινόμενο El Niño, που προκάλεσε παρατεταμένη ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και από ασθένειες όπως ο μύκητας «μαύρη βανίλια», που κατέστρεψε χιλιάδες στρέμματα. Παρότι φέτος αναμένεται κάποια ανάκαμψη, τα υψηλά κόστη και η αβεβαιότητα λόγω της κλιματικής κρίσης αφήνουν τον τομέα σε μόνιμη αστάθεια.
Στις διεθνείς αγορές, οι τιμές παραμένουν σε δυσθεώρητα επίπεδα: 6.180 ευρώ ο τόνος στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, 6% υψηλότερα σε σχέση με πέρυσι. Αν και οι προβλέψεις μιλούν για κάποια διόρθωση λόγω βελτιωμένων κλιματικών συνθηκών και μειωμένης ζήτησης, η αβεβαιότητα για το μέλλον παραμένει.
Η Ισπανία, ως χώρα εισαγωγέας, βιώνει έντονα τις πιέσεις. Ωστόσο, η βιομηχανία σοκολάτας και κακάο εξακολουθεί να αποτελεί τον πρώτο κλάδο σε αξία παραγωγής στον τομέα των γλυκών, με τζίρο σχεδόν 1,95 δισ. ευρώ το 2025, καταγράφοντας άνοδο 5%. Το ένα τέταρτο των εσόδων του κλάδου προέρχεται από προϊόντα σοκολάτας, ενώ οι εξαγωγές παραμένουν στήριγμα: το 2024 ανήλθαν στα 643 εκατ. ευρώ, με βασικούς προορισμούς τη Γαλλία, την Πορτογαλία και τη Γερμανία. Αξιοσημείωτη είναι η αυξανόμενη παρουσία της στην αγορά του Μαρόκου.
Πρόβλημα για όλο τον κλάδο
Πέρα όμως από τους αριθμούς, η σημασία του κλάδου για την απασχόληση είναι καθοριστική: 5.700 εργαζόμενοι απασχολούνται άμεσα στην παραγωγή σοκολάτας στην Ισπανία, χωρίς να υπολογίζονται οι έμμεσες θέσεις εργασίας στη διανομή και το λιανεμπόριο.
Η κρίση έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση στον κλάδο για το πώς θα μπορέσει να προσαρμοστεί. Οι επιλογές που τίθενται στο τραπέζι δεν είναι εύκολες:
Πρώτον, απορρόφηση κόστους, κάτι που όμως περιορίζει τα περιθώρια κέρδους.
Κατά δεύτερο λόγο, μείωση της ποσότητας κακάο ανά προϊόν (π.χ. πιο μικρές σοκολάτες ή αλλαγές στη σύνθεση), που όμως ενδέχεται να πλήξει την ποιότητα.
Υπάρχει και επιλογή για συνεχείς αυξήσεις τιμών, που όμως περιορίζουν την κατανάλωση και αποξενώνουν τους καταναλωτές.
Οι καταναλωτές, ήδη πιεσμένοι από τις γενικότερες αυξήσεις στο κόστος ζωής, εμφανίζονται πιο προσεκτικοί. Η σοκολάτα, αν και παραμένει ένα προϊόν με ισχυρό συναισθηματικό φορτίο, κινδυνεύει να γίνει πολυτέλεια για πολλές οικογένειες.
Η «κρίση του κακάο», όπως αποκαλείται διεθνώς, συνέπεσε με τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Σοκολάτας στις 13 Σεπτεμβρίου – μια γιορτή που τιμά τον συγγραφέα Ρόαλντ Νταλ, δημιουργό του θρυλικού «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας». Όμως, φέτος, η γιορτή βρήκε τον κλάδο σε αναβρασμό και με το βλέμμα στραμμένο σε ένα αβέβαιο μέλλον.
Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι εάν η σοκολάτα θα μπορέσει να παραμείνει προσιτή και προσβάσιμη, ή αν θα μετατραπεί σε ένα προϊόν πολυτελείας, θύμα της κλιματικής κρίσης και των αναταράξεων στις παγκόσμιες αγορές. Μέχρι τότε, η βιομηχανία και οι καταναλωτές στην Ισπανία καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην παράδοση, τη γεύση και την επιβίωση ενός κλάδου που έχει βαθιές ρίζες στην καθημερινότητά τους.
